Szczęśliwy rycerz, George Frederick Watts
Utwór greckiego poety i śpiewaka Tyrtajosa „Rzecz to piękna” opowiada o konieczności poświęcenia dla ojczyzny. Opisuje wzorzec postępowania prawdziwego patrioty, który bez wahania zaryzykuje własnym życiem. Od imienia autora nazwano nurt poezji tyrtejskiej, mającej zagrzewać do walki.
Spis treści
Tyrtajos żył w VII w. p. n. e.. Legendy podają jednak, że był Ateńczykiem. Podczas drugiej wojny messeńskiej, został wysłany do Sparty, aby zagrzewać wojsko do walki swoimi pieśniami. Według legendy, Spartanie otrzymali przepowiednię mówiącą, że zwyciężą jedynie, jeśli ich wodzem będzie Ateńczyk. Na dowódcę wyznaczono więc kulawego Tyrtajosa, a śpiewak swoimi pieśniami doprowadził do ich zwycięstwa.
Poeta wychwalał w swoich pieśniach odważnych wojowników i podkreślał, że ich śmierć będzie pełna chwały. Z pięciu ksiąg utworów Tyrtajosa zachowało się zaledwie sto pięćdziesiąt wersów. Od jego imienia nazwano nurt poezji tyrtejskiej, dodającej otuchy w czasach wojen. W Polsce była szczególnie popularna podczas rozbiorów, kiedy motywy tyrtejskie pojawiały się zwłaszcza w utworach filomatów.
Wiersz ma budowę stychiczną, poeta nie zastosował podziału na strofy. Składa się z dwudziestu dwóch wersów. Został napisany heksametrem, najstarszym znanym metrum poezji. Jeden wers składa się więc z sześciu stóp, czyli najmniejszych, powtarzających się regularnie cząstek wersu. Nie pojawiają się rymy.
Utwór należy do liryki podmiotu zbiorowego, osoba mówiąca ujawnia swoją obecność i wypowiada się w imieniu wszystkich Greków. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby mnogiej i odpowiednich zaimków („walczmy mężnie”, „naszej ziemi i dzieci”, „nie szczędźmy”). Podmiot liryczny jest patriotą, który próbuje uświadomić młodym ludziom, jak wielką wartością jest ojczyzna. Można utożsamiać go z samym Tyrtajosem.
Warstwa stylistyczna wiersza jest minimalistyczna. Pojawiają się apostrofy, osoba mówiąca zwraca się do młodzieńców („nuże, młodzieńcy, walczcie”, „sercom w swych piersiach przydajcie wielkości i męstwa”). Zastosowano też epitety („pierwszym szeregu”, „człowiek odważny”, „dzieci maleńkie”, „biedą nieszczesną”, „szpetnej ucieczce”, „starców czcigodnych”).
Słowa rozpoczynające utwór obrazują ideę liryki tyrtejskiej („Rzecz to piękna zaprawdę, gdy krocząc w pierwszym szeregu, ginie człowiek odważny, walcząc w obronie ojczyzny”). Była to poezja mająca zagrzewać do walki o dobro ojczyzny oraz zachowania patriotycznej postawy.
Tyrtajos uważa, że patriotyzm to gotowość do najwyższego poświęcenia w imię ojczystego kraju. Poeta tłumaczy, że w każdej sytuacji należy kierować się miłością ojczyzny. Z tego powodu, poezja tyrtejska zyskała w Polsce dużą popularność w epoce romantyzmu. Twórcy przekonywali, że należy być gotowym nawet na poświęcenie własnego życia dla wyższego dobra.
Podmiot liryczny podziwia odwagę młodych ludzi, którzy w pierwszym szeregu ruszają w stronę wroga, aby walczyć o dobro ojczyzny. Nawet jeśli zginą, jest to honorowa śmierć. Osoba mówiąca jest przekonana, że w ostatnich chwilach żołnierze czują dumę, ponieważ wiedzą, że spełnili obywatelski obowiązek. Patrioci są więc moralnymi zwycięzcami, nawet jeśli przegrywają z wrogiem i tracą życie.
Podmiot liryczny przekonuje, że gorsze od śmierci jest opuszczenie kraju w potrzebie. Niepodjęcie walki to największa hańba. Tchórza czeka los żebraka, który traci własne miejsce na ziemi i skazuje się na wieczną tułaczkę oraz pogardę ze strony napotykanych ludzi. Osoba mówiąca przypomina, że mężczyzna jest odpowiedzialny, nie tylko za siebie, ale też swoją rodzinę. Na tułaczkę muszą się udać również żona, dzieci oraz starzy, schorowani rodzice. Rezygnacja z walki w obronie ojczyzny pozwala ocalić życie, ale skazuje tchórza i jego rodzinę na marną wegetację, z dala od społeczeństwa.
Utwór można podzielić na dwie części. Pierwsza z nich ma charakter opisowy i jest zestawieniem dwóch kontrastowych postaw: patrioty oraz uciekiniera. Druga część jest apelem podmiotu lirycznego do rodaków. Osoba mówiąca przekonuje o konieczności podjęcia walki w obronie ojczyzny. Podmiot liryczny nie uważa się za wyjątkową jednostkę, której rolą jest wyłącznie zagrzewanie pozostałych do walki. Na nim również spoczywa obowiązek walki zbrojnej, wypowiada się w imieniu zbiorowości. Zwraca się również do młodych mężczyzn, ponieważ to oni mają najwięcej siły i są w pierwszej kolejności powoływani do wojska.
Osoba mówiąca udziela młodzieńcom rad, przypomina, że nie mogą nawet rozważać ucieczki. strach nie może przejąć nad nimi kontroli. Dobry żołnierz nie obawia się śmierci, gdy zbliża się wróg, ponieważ wie, że spełnia swój obywatelski obowiązek. Podmiot liryczny podkreśla też o konieczności wzajemnego wspierania się na polu walki. Młodzieńcy muszą troszczyć się o starszych żołnierzy, którzy nie mają już tyle siły, co oni. Osoba mówiąca podkreśla, że należy być wytrwałym i mężnie ruszać do walki w imię w wyższego dobra.
Aktualizacja: 2024-06-26 21:19:28.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.