Wiersze patriotyczne

Wiersze patriotyczne

Poezja patriotyczna odgrywa w polskiej literaturze rolę niebagatelną. Wiersze patriotyczne są obecne w każdej epoce, bo przecież znajdujemy je już w poezji Klemensa Janickiego, Wacława Potockiego, czy choćby Zbigniewa Morsztyna.

Patriotyzm stał się głównym motywem przewodnim w dziełach powstających w czasach rozbiorów Polski. Cechą charakterystyczną wierszy patriotycznych jest bowiem ich współuczestnictwo w historii narodu, zwłaszcza, gdy ta historia staje się tragiczna. Wiersze patriotyczne wraz ze skomponowaną do nich muzyką, jako pieśni towarzyszyły kosynierom Kościuszki, a także powstańcom listopadowym i styczniowym. Cała romantyczna poezja naszych wieszczów narodowych wzbogacona została przez nich w wybitne utwory patriotyczne, zachęcające naród do walki, czy choćby trwania niczym "Sowiński na okopach Woli".

Poezja patriotyczna towarzyszyła niewoli narodu aż do wieku dwudziestego, kiedy to już na samym jego początku, bo w 1900 roku, Władysław Bełza napisał: "Kto ty jesteś? – „Polak mały”. Któż z nas nie zna tej frazy. Wraz z całym "Katechizmem polskiego dziecka" weszła ona do ścisłego kanonu polskiej poezji patriotycznej. Osiem lat później, dziesięć lat przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości Maria Konopnicka dodała do tego kanonu "Rotę", która wraz ze skomponowaną przez Feliksa Nowowiejskiego muzyką stała się niemal drugim hymnem narodowym. "Nie rzucim ziemi skąd nasz ród..." śpiewało się i śpiewa do dziś przy szczególnie uroczystych i doniosłych wydarzeniach. A potem była jeszcze poezja legionowa, wiersze związane ze świeżo odzyskaną niepodległością, wzywający do boju z najeźdźcą hitlerowskim "Bagnet na broń" Władysława Broniewskiego, czy wreszcie dramatyczne wiersze tragicznych poetów Powstania Warszawskiego, między innym z jednym z najdramatyczniejszych w historii polskiej literatury matczynych pytań: "Czy to była kula synku, czy to serce pękło?", zadanym w "Elegii o...(chłopcu polskim)" Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Współcześni poeci także nie stronią od wierszy patriotycznych. Czym bowiem innym, jak nie piękną patriotyczną liryką jest wiersz Tadeusza Różewicza "Oblicze ojczyzny", w którym poeta definiuje ojczyznę, jako kraj dzieciństwa, miejsce urodzenia, ale także pierwszą miłość. Z kolei dla naszej noblistki Wisławy Szymborskiej w pięknej " Gawędzie o miłości ziemi ojczystej" współczesny patriotyzm jest codziennym, często radosnym, ale czasem i smutnym wrastaniem w ojczystą ziemię.

Czym więc są dla nas wiersze patriotyczne dzisiaj? Historią? Z pewnością tak - często nawet historią tragiczną, ale skłaniającą też do tego, aby z tego tragizmu wyciągnąć naukę. Dumą? Również. Dumą z tej historii i jej bohaterów. Ale przede wszystkim wiersze patriotyczne są miłością do Tej, która "jeszcze nie zginęła, kiedy my żyjemy". Tak, tak właśnie zaczyna się najważniejszy polski wiersz patriotyczny. Zna go każdy Polak, ale warto, żeby znał również inne wiersze o naszej ojczyźnie. Dlatego ich zbiór warto mieć na swojej domowej półce z książkami.