Utwór Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej „Narcyz” jest aluzją poetycką. Autorka nawiązuje do mitologii greckiej, a konkretnie - mitu o tytułowym Narcyzie. Poetka nie krytykuje jednak młodzieńca, podchodzi do jego postaci w szerszy, bardziej wyrozumiały sposób.
Najbardziej znana wersja mitu o Narcyzie pochodzi z „Metamorfoz” Owidiusza. Według rzymskiego poety, Narcyz był synem nimfy Liriope i bóstwa rzecznego Kefisosa. Wróżbita Tejrezjasz przewidział, że dziecko będzie żyło, dopóki nie zobaczy swojego odbicia. Narcyz wyrósł na niezwykle urodziwego młodzieńca, w którym zakochiwało się wiele dziewcząt. On jednak nie odwzajemniał ich uczuć, skupiając się jedynie na polowaniach.
Odrzucone kobiety udały się do po pomoc do Nemezis, bogini zemsty, oskarżając Narcyza o obojętność i egoizm. Po polowaniu, bogini zawiodła młodzieńca nad źródło, gdzie chciał ugasić pragnienie. Narcyz zobaczył w wodzie swoje odbicie i natychmiast się w nim zakochał. Popadł w rozpacz, ponieważ nie mógł dosięgnąć własnej twarzy, odbitej na powierzchni wody. Narcyz stał się całkowicie obojętny na świat zewnętrzny, aż w końcu zmarł. Na jego grobie wyrosły kwiaty o białych płatkach i złotym środku, nazywane od jego imienia narcyzami.
Pawlikowska-Jasnorzewska posłużyła się lubianą przez siebie formą miniatury poetyckiej. Utwór składa się z czterech wersów, poetka zastosowała rymy krzyżowe.
Wiersz należy do liryki bezpośredniej, a konkretniej - liryki roli. Podmiot liryczny to tytułowy Narcyz. Poetka wciela się w tą postać, starając się zrozumieć motywy jej postępowania.
Utwór został napisany prostym językiem, pojawia się niewiele środków poetyckich. Zastosowano epitety („modre rozmaryny”, „twarz młodzieńczą”). Wiersz kończy pytanie retoryczne, na które nie pada odpowiedź („czemu mnie nie kochają i za co mnie męczą?”).
Utwór rozpoczyna się w momencie, gdy Narcyz już znajduje się nad wodą. Klęczy nad sadzawką i wpatruje się w swoją twarz, ale nie kieruje nim zachwyt nad własną urodą.
Narcyz w utworze nie jest obiektem westchnień wielu kobiet, sytuacja zostaje odwrócona. To podmiot liryczny doświadcza odrzucenia, wpatrując się w swoje odbicie próbuje odkryć jego przyczynę. Być może Narcyz jest tak piękny, że onieśmiela swoje otoczenie. Sytuacja może być też całkowicie inna, niewykluczone że podmiot liryczny jest pozbawiony urody, a przez to odpychający. Narcyz cierpi z powodu samotności, może liczyć tylko na własne towarzystwo.
Utwór Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej wyróżnia się na tle twórczości nawiązującej do historii Narcyza. Poetka nie krytykuje pychy i egoizmu. Mit zostaje zinterpretowany w inny sposób. Młodzieniec zakochuje się we własnym odbiciu, ponieważ nie ma nikogo bliskiego.
Jak każdy człowiek Narcyz poszukuje miłości i akceptacji. Odrzucony przez otoczenie, podmiot liryczny zaczyna popadać w szaleństwo. Pragnienie uczucia prowadzi Narcyza do nawiązania niezdrowej relacji z samym sobą. Niezaspokojona potrzeba bliskości powoduje przygnębienie i jeszcze większą izolację. Narcyz w utworze nie jest bezdusznym egoistą, a samotnikiem wzbudzającym współczucie.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.