Czesław Miłosz, fot: Autor nieznany, Lustra i reflektory, Aleksander Janta, 1982, via Wikimedia Commons
Utwór Czesława Miłosza „Wyprawa do lasu” przedstawia tytułowy spacer jak niezwykłą, baśniową przygodę. Piękno i potęga przyrody przeciwstawiają się kruchości człowieka. Podmiot liryczny odbiera rzeczywistość z perspektywy dziecka, które dopiero odkrywa świat.
Spis treści
Wiersz należy do cyklu „Świat (Poema naiwne)”, wydanego w 1945 roku, jako część tomiku „Ocalenie”. Cykl składa się z dwudziestu utworów, napisanych w Warszawie w 1943 roku. Każda z jego części może być traktowana jako samodzielny wiersz, a razem tworzą poemat napisany przez Miłosza na przekór wojennej rzeczywistości. Język cyklu „Świat (Poema naiwne)” jest spokojny, tworzy atmosferę ciepła i stabilizacji, których brakowało w dramatycznych czasach wojny. Ważną rolę odgrywają opisy, które są proste i pozbawione wzniosłych przemyśleń. Poeta przedstawia świat takim, jakim widzi go dziecko, które odkrywa rzeczywistość.
Cykl ukazuje świat dzieciństwa, łagodny i piękny, realny, chociaż pełen magii. Poeta powraca w swoich utworach do miejsc, które odwiedzał jako dziecko. Miłosz buduje świat posiadający cechy arkadii, spokojny i pozbawiony niebezpieczeństw. Wszystkie zagrożenia szybko przemijają, z każdej sytuacji znajduje się wyjście.
Cykl stanowi apel o zachowanie wartości, które podczas wojny zostały zapomniane. Utwory nawiązują także do kwestii religijnych, poeta snuje rozważania na temat istnienia Boga i jego wpływu na życie człowieka. Motyw ten pojawia się w wierszu „Wyprawa do lasu”, gdzie zagubione w lesie dzieci przypominają ludzi, poszukujących pomocy Boga w dramatycznej, wojennej rzeczywistości.
Utwór ma budowę regularną, składa się z trzech czterowersowych strof. Poeta zastosował rymy krzyżowe (abab). Wiersz został napisany jedenastozgłoskowcem, ze średniówką po piątej sylabie.
Utwór należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny opisuje tytułową wycieczkę do lasu, podczas której ludzie podziwiają piękno i potęgę przyrody. W drugiej i trzeciej strofie, wiersz przechodzi w lirykę bezpośrednią, osoba mówiąca identyfikuje się z uczestnikami wyprawy. Pojawiają się więc czasowniki w pierwszej osobie liczby mnogiej oraz odpowiednie zaimki („zadrzyjmy głowy, weźmy się za ręce”, „nad nami uczta”). Obecny jest zbiorowy podmiot liryczny, być może są to dzieci albo dorośli, którzy czują się mali i bezbronni w obliczu potęgi natury.
Język utworu jest pełen środków poetyckich. Opis pełni funkcję estetyczną, a nie informacyjną. Podmiot liryczny stara się oddać, za pomocą środków stylistycznych, swoje subiektywne odczucia, związane z wycieczką do lasu. Pojawiają się więc liczne epitety („drzewa ogromne”, „czerwone wina”, „osinowej miedzi”, „powietrzna karoca”, „niewidzialnych królów”). W wypowiedzi podmiotu lirycznego obecne są metafory („noc już na kwiaty nakłada pieczęcie i z góry spływa kolor po kolorze”, „dzbany złota, czerwone wina w osinowej miedzi”, „wiezie dary powietrzna karoca”). Zastosowano również porównania („na każdym drzewie jakby na świeczniku”, „żeby nie zgubić się w trawach jak w borze”).
Podmiot liryczny wprowadza czytelnika już w pierwszej strofie w panującą w lesie, niezwykłą atmosferę. Podkreśla kontrast między wielkością drzew, a małością ludzi. Natura jest piękna, ale też potężna, co może wywoływać niepokój. Drzewa są tak wysokie, że człowiek nie widzi ich szczytów. Zdają się sięgać, aż do zachodzącego słońca.
Podmiot liryczny zachęca do podniesienia głowy, aby podziwiać potęgę natury. Człowiek musi spojrzeć w górę, żeby dostrzec tajemniczą naturę przyrody. Powoli nadchodzi noc, co powoduje u ludzi niepokój. Uczestnicy wycieczki obawiają się, że się zgubią. Sposób ich wypowiedzi sugeruje, że są to dzieci. Możliwe jednak, że po lesie spacerują osoby dorosłe, które czują się kruche i bezbronne w porównaniu z potęgą natury.
Podmiot liryczny namawia zgromadzonych, aby chwycili się za ręce. Wspólnota zapewnia poczucie bezpieczeństwa, w grupie ludzie nie muszą obawiać się nadchodzącej nocy.
Opis leśnej przyrody jest plastyczny, drzewa i trawy symbolizują wielkość oraz potęgę. Mimo, że bohaterowie spacerują po lesie, w wierszu nie pojawia się barwa zielona. Sytuacja liryczna prawdopodobnie ma miejsce jesienią. Wszystkie kolory są ciepłe i pogodne, przypominają malarską paletę. Kolejne barwy następują po sobie, osoba mówiąca nie obserwuje ich jednocześnie.
W ten sposób podmiot liryczny przedstawia poetycki obraz zachodzącego słońca, kolory wciąż się zmieniają. Gdy zbliża się noc, utwór staje się mniej dynamiczny, przyroda nabiera cech statycznych. Słońce zmienia swój kolor, nad lasem stopniowo zaczyna zapadać ciemność. Wędrujący ludzie odbierają zmierzch wszystkimi zmysłami.
Ostatnia strofa nadaje wypowiedzi podmiotu lirycznego baśniowy charakter. Jesień to pora, gdy zbiera się owoce. Podmiot liryczny przedstawia metaforyczny obraz karocy, która wiezie dary niewidzialnym leśnym królom czy niedźwiedziom. Ta scena przypomina bajkę, dzięki której dzieci poznają prawa rządzące naturą.
Aktualizacja: 2024-06-26 16:39:29.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.