Bolesław Leśmian, fot: autor nieznany, Współcześni Pisarze Polscy - Serja I, polona.pl
Utwór Bolesława Leśmiana „Trupięgi” został wydany w zbiorze „Napój cienisty” w 1936 roku. Opowiada o śmierci nędzarza oraz przemyśleniach zbuntowanego poety. W wierszu pojawiają się motywy wiary w Boga, życia i śmierci, które są często spotykane w twórczości Leśmiana.
Spis treści
Wiersz jest częścią tomu „Napój cienisty”, a konkretniej cyklu „Spojrzystość”. Lata 30. były okresem poważnej przemiany w twórczości Leśmiana. Poeta w dalszym ciągu fascynował się naturą, ale utwory zaczęły przybierać bardziej niepokojący, mroczny charakter. W utworach zbioru pojawiają się liczne motywy fantastyczne, poeta porusza głównie tematykę religijną i snuje rozważania na temat życia i śmierci.
Poglądy Leśmiana często odbiegały od chrześcijańskich, w utworach przedstawione są alternatywne wizje rzeczywistości. Poeta skupił się na opisie różnych form istnienia człowieka, następujących po zakończeniu życia doczesnego. Utwór „Trupięgi” jest przykładem fascynacji autora folklorem, został zainspirowany ludowymi baśniami na temat śmierci. Porusza też tematykę filozoficzną i społeczną, odnosząc się do sytuacji najuboższych warstw społecznych.
Utwór ma budowę nieregularną, składa się z dwóch strof o różnej liczbie wersów. Pierwsza zwrotka jest ośmiowersowa, a druga - czternastowersowa. Wiersz został napisany trzynastozgłoskowcem, ze średniówką po siódmej sylabie. Rytmiczności nadaje też zastosowanie rymów żeńskich parzystych (aabb). Zgodnie z podziałem na strofy, w utworze można wyróżnić dwie części.
Pierwsza zwrotka jest przykładem liryki pośredniej, podmiot liryczny opowiada o losach umierającego biedaka. Jego wypowiedź jest utrzymana w konwencji baśniowej. Strofa druga należy do liryki bezpośredniej, osoba mówiąca ujawnia swoją obecność. Pojawiają się więc czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej i odpowiednie zaimki („ja - poeta”, „mnie w noc okradziono”, „wiem”, „pobiegnę”, „moich stóp”). Podmiot liryczny jest zbuntowanym poetą mówiącym o trudnej więzi człowieka z Bogiem.
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Śmierć nabiera w wierszu cech ludzkich, pojawiają się personifikacje („śmierć swoje proso sypie mu na przynętę”). Wypowiedź podmiotu lirycznego ma charakter przenośny, zastosowano metafory („w zaświatach mam swoje trupięgi”, „tam i z powrotem po obłoków grzbiecie”, „nim się duch mój z prochem utożsami”). Obecne są również porównania („wzgardzi mną, jak nicością, obutą zbyt licho”). W utworze pojawiają się oksymorony, często spotykane w twórczości Leśmiana („zbytki żebracze”). Opis jest żywy, dzięki zastosowaniu epitetów („ofiarnej rozpaczy”, „ziemskiej mitręgi”, „chytra zapomoga”). Utwór jest silnie nacechowany emocjonalnie, pojawiają się wykrzyknienia („i płacze!”, „w zaświatach mam swoje trupięgi!”, „wszystko jedno!”, „będę tupał na Niego tymi trupięgami!”).
Tytułowe trupięgi to buty z łyka, które ubierano biednym ludziom do trumny, ponieważ nie wypadało pochować ich boso. W pierwszej strofie podmiot liryczny przedstawia śmierć nędzarza. Jego rodzina musi wydać ostatnie pieniądze, aby zapewnić mu buty. Nawet tak niewielki wydatek jest dla bliskich zmarłego poważnym problemem. Rodzina płacze nie tylko z powodu straty, ale też dlatego, że zdaje sobie sprawę z nędzy, w której przyszło im żyć.
W drugiej strofie głos zajmuje poeta buntownik. Ma on wrażenie, że nawet Bóg nie zwraca uwagi na jego twórczość. Być może zostanie dostrzeżony dopiero po śmierci, podobnie jak nędza zmarłego z pierwszej strofy. Podmiot liryczny przestaje więc przykładać wagę do życia doczesnego. Jego trupięgi czekają na niego w zaświatach, są symbolem zapomnienia i samotności.
Poeta nie będzie ukrywał przed Bogiem swojej nędzy, wręcz przeciwnie, zamierza pokazać wszystkim niedolę, w której przyszło mu żyć. Podmiot liryczny stwierdza, że Bóg nie ma prawa opuścić człowieka, niezależnie od tego kim jest i co osiągnął. Jeżeli stwórca nim wzgardzi, będzie robił wszystko, aby przykuć jego uwagę. Poeta nie popada w samozachwyt, zdaje sobie sprawę z własnej niedoskonałości. Nie jest ona jednak powodem, aby pozostawał niezauważony przez Boga.
Wiersz jest wyrazem solidarności z najbiedniejszymi, których nie oszczędzało życie na ziemi. Podmiot liryczny buntuje się przeciwko rzeczywistości, w której niektórych rodzin nie stać nawet na zakup butów, aby godnie pochować zmarłego. Poeta nie może pogodzić się z obojętnością Boga. Stwórca zdaje się nie dostrzegać nędzy, w której żyją ludzie, odwraca od niej wzrok. Z utworu bije ogromna bezsilność, wobec beznadziei ludzkiej egzystencji.
Wiersz odnosi się też do motywu exegi monumentum.Za pomocą swojej twórczości, poeta na zawsze zapisuje swoją postać w historii. To stworzone przez niego wiersze są trupięgami stanowiącymi przepustkę do życia wiecznego. Podmiot liryczny za wszelką cenę chce zwrócić na siebie uwagę Boga. Trupięgi, ubierane na stopy ubogich zmarłych, pozwalają im dostać się do niebios. Dla podmiotu lirycznego będzie to poezja, dzięki której zauważy go stwórca.
Aktualizacja: 2024-06-27 19:00:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.