Jedną z niewielu pewnych w życiu rzeczy jest jego przemijanie. Dotyka ono wszystkiego, co otacza człowieka - jego bliskich, natury, zwierząt, rzeczy, pamięci, a także jego samego. Objawy przemijania są trudne do zaakceptowania przez każdego, zdają się być sprzeczne z porządkiem świata, a równocześnie nie ma nic bardziej naturalnego nad mijanie i odchodzenie. W radzeniu sobie z tym zagadnieniem pomaga człowiekowi literatura, w której motyw przemijania pojawia się często i obrazowany bywa na wiele różnych sposobów. Jest to kwestia, która frapuje twórców już od samego początku istnienia literatury. Motyw przemijania pojawia się więc w tekstach każdej epoki i każda z nich radziła sobie z nim na swój sposób.
Motyw przemijania był wyjątkowo silnie odczuwany przez twórców barokowych. Dał temu wyraz Daniel Naborowski w swoim dziele, którego sam tytuł jest już znaczący, ponieważ mówi on o krótkości żywota. Dzieło opisuje to, jak ulotne i szybko przemijające jest życie - człowiek ledwo zaczyna żyć, a już jego los się kończy, na świecie pojawiają się jego potomkowie, a on sam przemija szybko jak mrugnięcie. Poeta porównuje trwałość ludzkiego życia do cienia czy dymu, wskazując, jak kruche ono jest i jak łatwo można je zakończyć. Jednocześnie przemijanie człowieka jest nieuchronne, nie da się go powstrzymać, spotyka ono każdego człowieka, bez względu na jego majątek czy pozycję w społeczeństwie. Utwór Naborowskiego jest manifestem barokowego motywu vanitas, który towarzyszył twórcą, świadomym własnej śmiertelności. Tego typu dzieła stanowiły próbę pogodzenia się z przemijaniem oraz z tym, jak wiele z życia potrafi ono człowiekowi zabrać. Jest to także oswajanie się z nieuniknionym, które w końcu dopadnie każdego.
“Panny z Wilka” to dzieło, które przedstawia konfrontację z krainą swojej szczęśliwej młodości. Głównym bohaterem jest Wiktor - mężczyzna w średnim wieku, który wiele lat wcześniej spędził w dworku w Wilku wspaniałe chwile, a jego towarzyszkami były mieszkające w nim panny. Razem z nimi przeżył wiele wartych zapamiętania chwil, doświadczył pierwszych kontaktów seksualnych, przeżył też pierwszą prawdziwą miłość. Gdy jednak wrócił po latach do dworku, musiał skonfrontować się z faktem, jak na rzeczy i ludzi wpływa nieuchronne przemijanie. Dworek lata świetności ma już za sobą, a panny stały się dorosłymi kobietami, zamężnymi i zajmującymi się własnymi rodzinami. Ukochana Wiktora z dawnych lat - Fela - zmarła, co dobitnie uświadomiło mu, jak kruche jest ludzkie życie. Konfrontacja ze zmianą, która zaszła w jego towarzyszach sprawiła, że Wiktor musi zmierzyć się z odejściem własnej młodości i uświadomieniem sobie, że na niego również wpływa czas. Zmiana panien z Wilka sprawiła, że Wiktor uświadomił sobie, jakim człowiekiem stał się przez te wiele lat. Motyw przemijania jest więc tutaj konfrontacją z własną zmianą, którą bohater uświadamia sobie, widząc, jak inni są ludzie, których znał przed laty i którzy w jego wspomnieniach wciąż byli młodzi i beztroscy.
Wiersz Wisławy Szymborskiej dotyczy tego, jak bardzo niepowtarzalne są chwile, które w swoim życiu przeżywa człowiek. Każda z nich jest wyjątkowa i żadna nie powtórzy się po raz drugi. Ten krótki moment, w którym są one człowiekowi dane, to jedyna okazja, by je w pełni przeżyć i posmakować. Dodatkowo nawet najwspanialsza chwila trwa tylko przez ułamek sekundy i dochodzi, przemija i nie można już do nich powrócić. Świadomość tego przemijania powinna więc zmotywować człowieka do czerpania z życia pełnymi garściami, nie ma bowiem szans na powtórzenie go. Wszystko, co otacza ludzi, ostatecznie bezpowrotnie ulatuje i przestaje być możliwe do osiągnięcia. Niepowtarzalność każdej z przeżywanych chwil sprawia, że są one wyjątkowe i każda z nich jest tak samo ważna. Świadomość przemijania i tego, jak dotyka on człowieka nie powinna go powstrzymywać przed korzystaniem z życia, jak to tylko jest możliwe. Ludzkość nie ma bowiem czasu do stracenia czy zmarnowania, a przemijanie ostatecznie dotknie wszystkiego, co ważne i piękne.
W powieści Reymonta przemijanie jest na stałe wpisane w życie opisywanej przez niego wiejskiej społeczności. Chłopi żyją bowiem w zgodzie z naturą i jej cyklem życia, w który śmierć i przemijanie jest wpisane od zawsze. Po lecie przychodzi bowiem jesień i zima, przyroda umiera, by odrodzić się na nowo wraz z wiosną. Bohaterowie “Chłopów” rozumieją tę zależność i żyją oraz pracują w zgodzie nią. Nie ma w nich buntu na prawa przyrody i przemijania. Śmierć także nie jest dla nich szokująca czy niezwykła, co może sprawiać, że wyglądają na postaci nieczułe. Gdy umiera bowiem jeden z parobków - Kuba - który obciął sobie własną, zaatakowaną gangreną nogę, cała społeczność dalej bawi się na weselu Boryny i Jagny. Wiedzą oni bowiem, że śmierć i przemijanie dotykają każdego i jest to całkowicie naturalne. Ludzie rodzą się i umierają, drzewa zielenią się, a potem opadają z nich liście i wszystko to należy do odwiecznego cyklu narodzin i przemijania. Akceptacji tego faktu nauczyło ich życie w harmonii z przyrodą i obserwowanie jej. W międzyczasie mieszkańcy wsi starają się żyć dobrze i uczciwie, wiedzą bowiem, że oni też przeminą, a po śmierci zostaną rozliczeni z tego, jak spędzili swój czas na ziemi.
Motyw przemijania pojawia się także w innych znanych dziełach literatury na całym świecie: