Czesław Miłosz, polski noblista, jest znany między innymi jako twórca powieści zatytułowanej „Dolina Issy”. W tekście tym, który przedstawia historię dorastającego na litewskiej wsi Tomasza Dilbina, Miłosz zawarł wiele elementów autobiograficznych. Opowieść o chłopcu, który żyje z dziadkami bardzo blisko natury w odizolowanej od wielkiego świata społeczności, zawiera złożoną i interesującą problematykę.
Spis treści
Ponieważ Tomasz jest kilkuletnim dzieckiem, a w chwili zakończenia powieści ma trzynaście lat, w dziele bardzo istotna staje się problematyka jego dorastania i dojrzewania. Tomasz stopniowo uczy się, jak wygląda świat wokół niego, i poznaje jego tajemnice. Uczy się także życia w społeczności. Dziecko wraz z każdym dniem staje się nastolatkiem, by następnie przeistoczyć się w dorosłego. Czytelnik może dzięki Miłoszowi towarzyszyć Tomaszowi w tej drodze, utożsamiać się z nim oraz przeżywać jego problemy i trudności. Natura, ludzie, a nawet domniemane zjawiska nadprzyrodzone pomagają Tomaszowi dojrzewać i kształtują go jako człowieka. Tomasz w powieści przeżywa wiele inicjacji i nabywa zupełnie nowe doświadczenia.
Wraz z dorastaniem pojawia się problematyka kształtowania się jednostki i budowania jej tożsamości. Początkowo Tomasz jako dziecko jest jakby osadzony poza kontekstem świata, daleko od jego historii i problemów. Nie dostrzega wielkich wydarzeń historycznych, które przetaczają się przez świat, takich jak I wojna światowa czy kształtowanie się nowych granic na mapie Europy. Zamiast tego zajmuje się sprawami natury, obserwuje mrówki i ptaki, a z tragedii interesuje go jedynie lokalny, nieszczęśliwy romans Magdaleny z księdzem. Dopiero z czasem Tomasz zaczyna lepiej pojmować otaczający go świat, a dziadek Surkont wtajemnicza go w dzieje rodziny. Wówczas Tomasz przestaje być czystą, niezapisaną kartą, a zaczyna rozumieć, kim jest i skąd pochodzi; rozpoczyna się proces budowania własnej tożsamości na podstawie losów tych, którzy byli tu przed nim i z których sam się wywodzi.
W powieści Miłosz porusza także problematykę małej ojczyzny i raju utraconego. Mała ojczyzna to dla Tomasza miejscowość, w której wychowuje się pod opieką dziadków – jego pierwsze miejsce na świecie, które ukształtuje go na przyszłe lata. Raj utracony to z kolei dolina Issy: bajkowa, rajska arkadia, w której Tomasz spędza dzieciństwo. Opuszcza ją w wieku trzynastu lat i wówczas zamyka się przed nim możliwość powrotu do beztroskiego okresu dzieciństwa.
W dziele Miłosza problematyka natury i jej bliskości jest niezwykle istotna. Przyroda reguluje ludzkie życie w małej miejscowości. To ona bywa bezwzględna i okrutna, zmuszając ludzi do dostosowywania się do swoich reguł. Równocześnie jest także źródłem zachwytu i niekończącego się piękna, które można podziwiać. Przyroda stanowi nieodłącznego towarzysza człowieka w takich miejscach. Tomasz wychowuje się na jej łonie, co kształtuje go jako człowieka, między innymi poprzez udział w polowaniach.
Aktualizacja: 2025-12-16 10:48:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.