„Dolina Issy” to powieść autorstwa Czesława Miłosza, która opisuje losy młodego Tomasza Dilbina, chłopca wychowującego się w litewskiej wsi Ginie, w dworku swoich dziadków. Dzieło to zostało silnie zainspirowane przeżyciami z dzieciństwa Miłosza, który również przyszedł na świat i wychowywał się w podobnej litewskiej miejscowości.
Warto zwrócić uwagę na genezę „Doliny Issy”. Czesław Miłosz zdecydował 1 lutego 1951 roku, że zostanie azylantem politycznym i zamieszka na Zachodzie, co przez część polskiej emigracji intelektualnej zostało potępione, gdyż jako dyplomata miał reprezentować komunistyczny reżim. Środowisko lewicowe we Francji odwróciło się od niego z powodu powieści „Zniewolony umysł”. W Polsce Miłosza krytykowano natomiast jako wroga ustroju i zdrajcę, co zamknęło przed nim kolejne drzwi i odizolowało go od rodziny, przyjaciół oraz czytelników.
Wszystko to sprawiło, że w ciągu pierwszych lat emigracji Miłosz przeżywał głęboki kryzys psychiczny i intelektualny, który zaowocował niemocą twórczą oraz wypaleniem. Dopiero jesienią 1953 roku, w Bon nad Lemanem, Miłosz zaczął pisać powieść wydaną w maju 1955 roku. Była to właśnie „Dolina Issy”, którą po latach określił jako swoistą kurację. Książkę pisał z wewnętrznej konieczności, dzięki czemu wyszedł z blokady twórczej. Tworzył ją w okresie, gdy nie był w stanie pisać wierszy. Dzięki tej pracy mógł później powrócić do poezji.
W trakcie pracy nad „Doliną Issy” Miłosz poczuł, że musi zwrócić się ku swoim emocjom. W tłumaczonym przez siebie tekście Baudelaire’a znalazł inspirację mówiącą, że powrót do zdrowia przypomina powrót do dzieciństwa. Zdrowiejąca osoba, podobnie jak dziecko, zwraca się ku rzeczom najprostszym, wręcz pierwotnym czy pospolitym. Dla dziecka wszystko jest nowością. Za geniusz uważa się dzieciństwo odnalezione świadomie i przeżywane w sposób dojrzały, co pozwala uporządkować wszystko to, co nagromadziło się w trakcie licznych doświadczeń człowieka. Ta myśl zainspirowała Miłosza do tego, by cofnął się w swojej twórczości do czasów młodości.
„Dolina Issy” to zatem niezwykła powieść, której geneza tkwi w kryzysie, jaki dotknął Miłosza po opuszczeniu ojczyzny oraz po krytyce, z jaką się wówczas zetknął. Pisanie tego dzieła pozwoliło mu powrócić do formy, ponownie pisać wiersze, na co wcześniej nie potrafił się zdobyć. Jest to więc nie tylko podróż do krainy dzieciństwa, która posłużyła Miłoszowi jako inspiracja do nakreślenia losów Tomasza, lecz także swoista kuracja, jaką pisarz sam sobie wyznaczył i zastosował, co umożliwiło mu skuteczny powrót do pełni pisarskich możliwości.
Aktualizacja: 2025-12-16 10:54:46.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.