„Warszawianka” to jeden z dramatów, których autorem jest Stanisław Wyspiański. Reżyserem prapremiery, która odbyła się 26 listopada 1898 roku, był Ludwik Solski, występujący w dziele jako żołnierz Wiarus. Utwór jest komentarzem do wybuchu i upadku powstania listopadowego z roku 1831, a akcja rozgrywa się w dniu bitwy o Olszynkę Grochowską.
Spis treści
Akcja dramatu rozgrywa się 25 lutego 1831 roku, w trakcie trzeciego dnia bitwy pod Grochowem. Dworek sióstr, Anny i Marii, stanowi siedzibę sztabu generała Chłopickiego. Siostry rozmawiają o trwających walkach i śpiewają „Warszawiankę”. Marię dręczy niepokój o narzeczonego, który znajduje się na polu bitwy, dziewczyna liczy więc, że Chłopicki ruszy z odsieczą. Generał wzbrania się jednak przed przyjęciem dowództwa, mimo że w pobliskiej Olszynce giną polscy żołnierze. Nagle zjawia się Wiarus, ostatni żołnierz dywizji, który przynosi wiadomość o jej zagładzie i klęsce. Był też świadkiem śmierci narzeczonego Marii, dlatego wręcza Chłopickiemu wstążkę, którą ma przekazać dziewczynie. W ten sposób Maria dowiaduje się o śmierci narzeczonego, a także oskarża generała, że nie ruszył na pomoc żołnierzom, gdyż nie wierzył w polskie zwycięstwo. Chłopicki wreszcie rusza z pułkami do boju, lecz Maria wieszczy im nadchodzącą klęskę.
Akcja dramatu toczy się 25 lutego 1831 roku w dworku Marii i Anny, który stał się także siedzibą sztabu generała Chłopickiego. Zgromadzili się tam jego podwładni i żołnierze wojska polskiego. Akcja rozgrywa się w salonie urządzonym w stylu empire. Widać tam popiersie Napoleona jako Augusta Imperatora, co podkreśla patriotyczne tradycje panujące w tym domu. Od trzech dni toczy się bitwa pod Grochowem. Z linii frontu do sztabu napływają coraz gorsze wieści o stanie wojsk polskich uczestniczących w powstaniu listopadowym. W tych okolicznościach siostry rozmawiają o możliwym zagrożeniu i śpiewają „Warszawiankę”. Panienki noszą białe sukienki, a wzniosłe, patriotyczne hasła mają zagrzewać żołnierzy do boju, jednak większość pieśni dotyczy śmierci, nie zaś chwalebnego zwycięstwa Polaków. Jedna z dziewcząt, Maria, boi się o swojego narzeczonego, który bierze udział w walkach. Maria zakochała się w prostym żołnierzu, nie w dowódcy czy poecie. Nie chce zdradzić jego tożsamości, dopóki mężczyzna nie odznaczy się czymś znacznym w walkach. Maria wysłała narzeczonego na pole bitwy z błogosławieństwem i misją, by zasłużył się dla ojczyzny, a jako talizman wręczyła mu swoją wstążkę. Ponieważ jej narzeczony znajduje się w samym środku walk, Maria liczy, że Chłopicki ruszy z odsieczą. Generał jednak wzbrania się przed przyjęciem dowództwa, nie przekonuje go nawet fakt, że w pobliskiej Olszynce leje się polska krew. Nie wierzy w zwycięstwo, żyje dawnymi wspomnieniami bohaterskiej przeszłości pod sztandarami Napoleona. W salonie toczą się rozmowy o walkach, strategii i pozycji wojsk polskich wobec Rosjan.
Maria odczuwa nagły niepokój, dlatego zdradza Chłopickiemu, że jej narzeczony to Józef Rudzki. Nagle pojawia się ostatni żołnierz dywizji — Wiarus. Jest zabłocony i przemarznięty, nie wypowiada jednak ani słowa. Przynosi informację o zagładzie dywizji i podaje Chłopickiemu pismo do przeczytania. Generał czyta je i oddaje młodemu oficerowi, który odkłada dokument. Wiarus był także świadkiem śmierci narzeczonego Marii. W związku z tym wręcza generałowi wstążkę od Józefa, którą ma przekazać Marii. Dziewczyna dowiaduje się w ten sposób o śmierci ukochanego i oskarża Chłopickiego o bierność. Uważa, że nie pomógł on swoim żołnierzom, ponieważ nie wierzył w zwycięstwo. Generał dyskutuje ze swoimi ludźmi o sytuacji powstania, po czym Chłopicki wraz z pułkami rusza w bój. Maria, niczym mityczna Kasandra, przepowiada ich klęskę. Przestaje wierzyć w polską sprawę wraz ze śmiercią ukochanego. Anna przerażona stanem siostry próbuje ją uspokoić, lecz Maria nie daje się powstrzymać i wciąż wieszczy upadek wojska polskiego, które właśnie idzie w bój pod rozkazami Chłopickiego. Maria nie czuje bicia serca, wzywa siostrę na pomoc. Anna wyprowadza Marię z salonu, a pod oknami przejeżdża śpiewające wojsko polskie zmierzające do bitwy.
Aktualizacja: 2025-10-16 23:56:12.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.