Powieść „Wyspa” autorstwa Sigríður Hagalín ukazuje życie społeczeństwa islandzkiego w sytuacji całkowitego odcięcia od reszty świata. Brak łączności, niedobory i narastający kryzys prowadzą do przemian politycznych, społecznych i obyczajowych, które ujawniają uniwersalne problemy egzystencjalne.
Spis treści
Utrata łączności ze światem (awaria łączności satelitarnej, zawieszenie lotów i rejsów) zamienia Islandię w rzeczywistą wyspę-izolatkę. Konsekwencją jest reorganizacja życia społecznego, gospodarczego i politycznego: ograniczenie dostępu do informacji, centralizacja decyzji i przestawienie gospodarki na samowystarczalność. Bohaterowie doświadczają izolacji zarówno zbiorowo (kraj bez kontaktu z zagranicą), jak i jako jednostki. Doświadczają pustelniczego życia, jak mężczyzna mieszkający w Głodzie oraz rozpadu relacji rodzinnych.
Głód funkcjonuje dosłownie (niedobory, racje, puste półki, handel wymienny, wypłaty w żywności) i symbolicznie (nazwa domu „Głód”). Codzienność organizują kolejki, konfiskaty, ryzyko przemocy przy dystrybucji, a także doraźne sposoby zdobywania pożywienia: łowy, ubój, zbieractwo, uprawy przyblokowe i praca w kooperatywach. Niedożywienie wpływa na psychikę postaci, normy społeczne i etykę postępowania.
Samotność Hjaltiego w odludziu, samotność Maríi po katastrofie i w kryzysie rodzinnym, a także samotność dzieci w opuszczonych przestrzeniach (centrum handlowe) eksponują deficyt więzi. Równocześnie powstają doraźne wspólnoty, które mają ułatwić przetrwanie.
Powieść ukazuje erozję dotychczasowych więzi np. rozstanie Maríi i Hjaltiego czy odejście Margret od rodziny. Powstają za to nowe, niebiologiczne wspólnoty, takie jak spółdzielnie czy mieszkające w centrum handlowym dzieci. Rodziny z jednej strony mają problem, aby utrzymać relacje w trudnych czasach, a z drugiej – ludzie szukają wspólnoty i wzajemnego wsparcia.
Przemiana Margret w „Marę” obejmuje kradzieże, przemoc w otoczeniu rówieśników, pierwsze relacje seksualne i konieczność samodzielnego podejmowania decyzji. Dorastanie ma charakter przyspieszonej inicjacji: dzieci przejmują role dorosłych, organizują zdobywanie jedzenia, opiekę i ucieczkę. Niestety wiąże się to też z zagrożeniami np. wykorzystywaniem przez mężczyzn, którzy powinni pomagać.
Wskutek odcięcia dochodzi do koncentracji władzy i łączenia ministerstw. Organizowane są eventy i kampanie wizerunkowe („Święto Zimy”, „Nowa Islandia. Samowystarczalność i dobrobyt”), których celem jest dyscyplinowanie obywateli, aby w trudnej sytuacji uniknąć buntu. Władza walczy też z opozycją, próbując zapanować nad coraz większym chaosem.
Struktura powieści wykorzystuje wstawki prasowe i reporterskie, aby pokazać, jak władza wpływa na ogólną narrację. Dylematy redakcyjne (czy i jak pokazywać protesty, jak „poprawić” treści niesprzyjające zachowaniu nadziei) pokazują, że język staje się narzędziem zarządzania kryzysem. Przed trudną decyzją staje również dziennikarz Hjalti: czy trzymać stronę władzy dla własnych korzyści, czy przedstawiać ludziom prawdę.
„Oddziały ratunkowe” i grupy młodocianych wytwarzają systemy przemocy: groźby bronią, wymuszenia, gwałty, pobicia, grabieże. Narażeni są najsłabsi: cudzoziemcy, kobiety, dzieci. Przemoc służy przejęciu zasobów (żywność, przestrzeń, bezpieczeństwo) i kontroli nad ludźmi.
Muzyka początkowo integruje obywateli w trudnej sytuacji, koncerty mają być odskocznią. Po katastrofie w Harfie staje się jednak symbolem tragedii. Rodzi się pytanie, czy w czasach kryzysu sztuka w ogóle jest jeszcze potrzebna, czy staje się zbędnym luksusem. Dla Maríi skrzypce pozostają jednym z najcenniejszych przedmiotów – to w nich ukrywa mapę, która pozwala jej córce odnaleźć bezpieczne schronienie.
Świat przyrody (fiord, owce, lisy, pies Tyra) jest nieodzowny dla przetrwania i organizuje rytm działań: porody zwierząt, dojenie, polowania, zbieractwo, prace sezonowe. Przyroda nie jest dekoracją – narzuca reguły i granice, które bohaterowie muszą respektować.
Brak leków i szczepionek cofa standardy leczenia; Leifur obserwuje zgony z powodu drobnych infekcji i cierpienie bez znieczulenia. W trudnych czasach lekarz musi pogodzić się z tym, że ma coraz mniejsze możliwości, a jego zawód nie wygląda już jak wcześniej.
Aktualizacja: 2025-10-02 20:13:52.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.