„Beniowski” to poemat dygresyjny autorstwa Juliusza Słowackiego. Opisuje on losy tytułowego szlachcica, Maurycego Beniowskiego, który wyrusza w podróż, by odzyskać utracony majątek i dołącza też do sprawy konfederacji barskiej. Zgodnie z założeniami takiego dzieła losy Beniowskiego obejmują zaledwie połowę treści poematu, druga zaś to dygresje narratora na rozmaite tematy. Mimo to losy Beniowskiego zostały dość szczegółowo opisane, a on sam jest ciekawie zarysowaną postacią.
Maurycy Beniowski to dwudziestoletni szlachcic żyjący na Podolu, gdzie miał on swój majątek. Beniowski zostaje ukazany jako typowy szlachcic-Sarmata z tamtego okresu. Próbuje zarządzać swoim majątkiem, ale Beniowski prowadzi też dość hulaszczy tryb życia, często organizuje zabawy, zaprasza sąsiadów i wydaje przy takich okazjach wiele pieniędzy. Nie można się zatem dziwić, że ostatecznie majątek się kończy, co ma dla Beniowskiego przykre konsekwencje. Beniowski bowiem stara się o rękę Anieli, córki Starosty i przedstawiciela magnaterii. Kiedy traci swój majątek, Starosta przestaje w nim widzieć godnego kandydata na męża swojej córki. Powoduje to wyjazd Beniowskiego w celu odzyskania majątku. Maurycy z pewnością kocha swoją wybrankę, ale nie potrafi jej tego okazać w romantyczny sposób. Gdyby nie interwencja Diwy, niańki Anieli, to Beniowski zapewne wyruszyłby w podróż nawet bez pożegnania się z ukochaną. Nie jest on zatem typowym bohaterem romantycznym, wylewnym i mocno przeżywającym wszystkie emocje, jak to się przyjęło w literaturze tego typu.
Beniowski ostatecznie przyłącza się do sprawy narodowej, jaka była konfederacja barska. Zgadza się na udział w niej i z tym, co reprezentują konfederaci tacy jak ksiądz Marek i Sawa. Jednak Beniowski mimo to boi się dołączyć do walk, waha się i nie potrafi podjąć decyzji. Beniowski ma trudności z podejmowaniem decyzji, planowaniem, opowiadaniem się po jednej ze stron, angażowaniem się w konflikt. Wydaje się równocześnie nieporadny, ale też odważny, zakochany, ale taki, który nie potrafi pokazywać swoich uczuć. Stanowski staje się zatem swego rodzaju parodią Sarmaty i szlachcica, człowieka, który powinien postępować zgodnie z określonymi cnotami, a który w praktyce staje się ich parodią.
Beniowski raczej nie nadaje zdarzeniom ich biegu, za to płynie z prądem i daje się im ponieść. Dopiero udział w konfederacji barskiej zmienia go w bardziej świadomą osobę, patriotę, który wie, co robi. Wcześniej jest jedynie narzędziem ironii, jaką Słowacki wymierza w polską szlachtę, krytykując ją na wielu polach. Z czasem Beniowski jednak dojrzewa pod wpływem wielu wydarzeń.
Warto też zauważyć, że postać bohatera była wzorowana na faktycznie żyjącym polsko-węgierskim szlachcicu Maurycym Beniowskim. On również był uczestnikiem konfederacji barskiej, który został potem zesłany na Kamczatkę. Zapisał się w historii jako uciekinier i “król Madagaskaru”, a jego pamiętniki w XIX stały się bardzo popularną lekturą, która zyskała sobie wielu czytelników.
Aktualizacja: 2025-08-18 13:09:26.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.