„Bartek zwycięzca” to nowela autorstwa Henryka Sienkiewicza, wydana po raz pierwszy w 1882 roku. Autor podejmuje w niej krytykę szeregu zjawisk społecznych, które głównie skoncentrowane są wokół tożsamości człowieka zmuszonego do życia w niewoli obcego zaboru.
Spis treści
Bartek Słowik, powróciwszy z frontu wojennego, zderza się z trudem życia cywilnego, przede wszystkim z powodu biedy i niemożności podjęcia pracy. Rośnie jego zadłużenie u Niemca, kolonisty Justa, staje się coraz bardziej zależny od innych. Jest to jednak tylko początek problemów bohatera. Konflikt eskaluje, kiedy jego syn Franek zostaje uderzony przez niemieckiego nauczyciela, pana Boegego. To zdarzenie staje się punktem zwrotnym w akcji, w której do tej pory Bartek był bohaterem w oczach zaborcy, a teraz staje przed sądem, ponieważ podjął zemstę na Niemcu. Ten wątek ukazuje, jak względnie może być traktowane popełnianie przemocy, gdyż z jednej strony mężczyzna w bitwach rani i zabija Francuzów, więc jest sprawcą, a z drugiej także staje się ofiarą systemu, gdy próbuje walczyć o dobro swego syna z pruskim nauczycielem. Bartek zostaje uznany za winnego przez niemieckie władze, co skutkuje aresztowaniem i oskarżeniem, a później skazaniem. Niemieckie gazety przedstawiają go jako brutalnego sprawcę, który nie okazuje skruchy.
Sienkiewicz stawia pytanie o kwestię winy i odpowiedzialności jednostki w kontekście postaw powojennych. Bartek, choć skazany, nie czuje się winny. W jego oczach to on jest ofiarą – wojny, przemocy i niesprawiedliwości. To wojna uczyniła z niego takiego człowieka, jakim jest teraz, jednak długo zajęła mu prawidłowa ocena sytuacji. W jego rozumieniu nie tylko jego fizyczne rany są wynikiem wojny, ale także moralne. Podobnie, kiedy Magda pożycza pieniądze od Justa, niemieckiego kolonisty, by spłacić długi męża, pojawia się kolejna warstwa tej problematyki – pożyczka od osoby, która należy do narodowości postrzeganej jako „wroga”. To odniesienie do uzależnienia ekonomicznego prostych ludzi, próbujących zachować godność i przeżyć w nowym świecie, zarządzanym przez zaborcę.
Kwestia zwycięstwa w utworze jest niejednoznaczna. Bartek na koniec nie czuje się zwycięzcą – raczej czuje się pokonany przez los. Pomimo skazania na więzienie i opłacenia długów, on i jego rodzina nie mogą czuć się wolni. Wydarzenia polityczne, związane z wyborami i agitacją Marii Jarzyńskiej, w których Bartek bierze udział, ukazują także bezsilność jednostki wobec systemu, który wymusza decyzje na podstawie politycznych układów. Bartek zostaje zmuszony do głosowania na konkretnego kandydata, co przypieczętowuje ostracyzm społeczny skierowany w Słowików oraz poczucie, że w tym nowym porządku nie ma już miejsca na prawdziwą wolność i niezależność prostych ludzi. Wybory mające miejsce w Pognębinie, kończą się zaskakującym wynikiem. Bartek, który zagłosował na niewłaściwego kandydata (wbrew agitacji Marii Jarzyńskiej), zostaje uznany za sprzeniewiercę, wywołując skandal. Bartkowi zostaje odebrany cały rzekomy hołd zebrany podczas wojny dla Niemców, dobre imię w rodzinnej wiosce, a także ziemia, przez co zaczyna swą tułaczkę po świecie, winny nieszczęścia także swej żony i dziecka.
Aktualizacja: 2025-02-27 21:06:03.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.