„Bartek zwycięzca” to nowela autorstwa Henryka Sienkiewicza, wydana po raz pierwszy w 1882 roku. Dzieło opowiada o losach tytułowego bohatera, który jest interesującym przykładem, jak opresyjne działania w kierunku germanizacji ziem polskich przyczyniały się do jednostkowych tragedii na tle tożsamości narodowej i klasowej.
Bartek Słowik według początkowego opisu zdaje się prostym, nieco naiwnym chłopem. To człowiek z wiejskiego środowiska, starający się żyć według zasad narzuconych przez lokalną społeczność. Posiada żonę i małego syna. Jego świat przed powołaniem do wojska jest uporządkowany – praca na roli, życie z rodziną, relacje sąsiedzkie. Z jednej strony, wojna niby to czyni go herosem, a z drugiej – niszczy go od środka oraz komplikuje relacje międzyludzkie. Bartka cechuje silne poczucie obowiązku i patriotyzmu, głównie jednak zaszczepione w procesie germanizacji i nie przejawiające się patriotyzmem Polaka, a przydatnego zaborcy, szeregowego żołnierza z obowiązkowego poboru. W czasie bitew nie cofa się przed żadnym zadaniem, nawet jeśli wiąże się ono z brutalnością i cierpieniem nieprzyjaciela. Działa według zasad wojennego porządku, gdzie moralność zostaje poddana w wątpliwość i usprawiedliwiona interesem zwierzchników ówczesnej zniewolonej Polski. Wojenne doświadczenia zostawiają na nim trwały ślad – nie tylko fizyczny, ale przede wszystkim psychiczny. Po wojnie to, co czynił, nie spotyka się z poklaskiem wśród polskich patriotów. To, co kiedyś było dla niego czynami bohaterskimi, teraz staje się balastem, którego nie potrafi się pozbyć.
Po powrocie Bartek staje przed nową rzeczywistością, w jakiej trudno mu odnaleźć swoje miejsce jako inwalida, któremu rana nie pozwala podjąć normalnej pracy na gospodarstwie, co pogłębia ubóstwo w rodzinie. Jako żołnierz, Bartek był przekonany, że wojna nadaje sens wszystkim jego działaniom. Jednak przy próbie położenia kresu szykanom pruskiego nauczyciela skierowanym wobec jego własnego syna, Franka, okazuje się, że nic nie był dla Niemców wart jego żołnierski trud. Bartek zostaje oskarżony o brutalne pobicie niemieckiego nauczyciela, co staje się początkiem dalszych tragedii. Bartek nie potrafi poradzić sobie z poczuciem, że jego życie po wojnie nie jest doceniane ani przez zaborców, ani jego przyjaciół. Proces sądowy jest dla niego kolejnym zderzeniem z rzeczywistością – rzeczywistością, w której jego działania nie mają już uzasadnienia i są traktowane jako zbrodnia. Mimo to Bartek nie wyraża skruchy ani nie żałuje swojego zachowania w obronie syna.
Bartek Słowik to bohater tragiczny, ponieważ zmaga się z pewnego rodzaju poczuciem winy i odrzuceniem ze strony tak społeczeństwa rodzimej wsi, jak i zaborcy, którego zdawał się pupilem. Chociaż po wojnie stara się ułożyć swoje życie, to wciąż nie może oderwać się od przeszłości. Konflikt wewnętrzny, z którym się zmaga, dotyczy przede wszystkim moralności jego dotychczasowych działań. Z jednej strony Bartek czuje się bohaterem, który w czasie bitew walczył o przetrwanie, z drugiej zaś strony dostrzega, że jego czyny mogą być postrzegane przez innych jako zło. Ostatecznie jego nieumiejętność postawienia się szantażującemu go mężczyźnie, który zwolnił go z więzienia, prowadzi do społecznego ostracyzmu. W wyniku przegranej Jarzyńskiego z winy oddania głosu Bartka na Niemca, Bartek i Magda muszą oddać swe rodzime ziemie i udać się w tułaczkę za pracą do miasta.
Aktualizacja: 2025-01-04 16:22:18.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.