„Bartek zwycięzca” to nowela autorstwa Henryka Sienkiewicza, wydana po raz pierwszy w 1882 roku. Dzieło przedstawia losy tytułowego bohatera, ukazując, jak opresyjna germanizacja ziem polskich przyczyniła się do jednostkowych tragedii wynikających z przynależności narodowej i klasowej.
Bartek Słowik według początkowego opisu zdaje się prostym, nieco naiwnym chłopem. To człowiek z wiejskiego środowiska, starający się żyć według zasad narzuconych przez lokalną społeczność. Posiada żonę i małego synka. Jego świat przed powołaniem do wojska jest uporządkowany – praca na roli, życie z rodziną, relacje sąsiedzkie. Z jednej strony wojna czyni go herosem, z drugiej – niszczy go od środka oraz komplikuje jego relacje międzyludzkie. Bartka cechuje silne poczucie obowiązku i patriotyzmu, jednak nie wynika ono z miłości do ojczyzny, lecz z lojalności ukształtowanej w procesie germanizacji. Bohater przyjmuje rolę szeregowego żołnierza z obowiązkowego poboru bezrefleksyjnie służącego zaborcy. W czasie bitew nie cofa się przed żadnym zadaniem, nawet jeśli wiąże się ono z brutalnością i cierpieniem nieprzyjaciela. Działa według zasad wojennego porządku, gdzie moralność zostaje poddana w wątpliwość i usprawiedliwiona interesem zwierzchników ówczesnej zniewolonej Polski. Wojenne doświadczenia zostawiają na nim trwały ślad – nie tylko fizyczny, ale przede wszystkim psychiczny. Po wojnie jego działania nie spotykają się z poklaskiem wśród polskich patriotów. Czyny, które uważał za bohaterskie, teraz stają się balastem, którego nie potrafi się pozbyć.
Po powrocie Bartek mierzy się z nową rzeczywistością, w której trudno mu odnaleźć swoje miejsce. Wraca jako inwalida, któremu rana nie pozwala podjąć normalnej pracy na gospodarstwie, co pogłębia ubóstwo jego rodziny. Bartek był przekonany, że wojna nadaje sens wszystkim jego działaniom. Mężczyzna boleśnie zderza się z rzeczywistością – kiedy próbuje położyć kres szykanom pruskiego nauczyciela skierowanym wobec jego własnego syna, Franka, okazuje się, że jego poświęcenie dla zaborcy nie miało żadnego znaczenia. Bartek zostaje oskarżony o brutalne pobicie niemieckiego nauczyciela, co staje się początkiem dalszych tragedii. Bohater nie potrafi poradzić sobie z poczuciem, że jego życie po wojnie nie jest doceniane ani przez zaborców, ani jego bliskich. Proces sądowy jest dla mężczyzny kolejnym ciosem, który odbiera mu resztki złudzeń. Mimo to Bartek nie wyraża skruchy, wierzy, że działał słusznie stając w obronie syna.
Bartek Słowik to bohater tragiczny, ponieważ doświadcza wyobcowania zarówno ze strony społeczności rodzimej wsi, jak i zaborcy, któremu służył z oddaniem. Chociaż po wojnie stara się ułożyć swoje życie, to wciąż nie może oderwać się od przeszłości. Konflikt wewnętrzny, z którym się zmaga, dotyczy przede wszystkim moralności jego czynów. Z jednej strony Bartek czuje się bohaterem, który w czasie bitew walczył o przetrwanie, z drugiej zaś strony dostrzega, że jego działania mogą być postrzegane przez innych jako zło. Ostatecznie jego nieumiejętność postawienia się szantażyście, który zwolnił go z więzienia, prowadzi do społecznego ostracyzmu. W wyniku przegranej Jarzyńskiego, spowodowanej oddaniem głosu Bartka na Niemca, on i Magda muszą oddać swe rodzime ziemie i udać się w tułaczkę za pracą do miasta.
Aktualizacja: 2025-04-09 20:47:18.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.