„Bartek zwycięzca” to nowela autorstwa Henryka Sienkiewicza, wydana po raz pierwszy w 1882 roku. Dzieło opowiada o losach tytułowego bohatera, który poddany germanizacji, zmaga się z podstawowym pytaniem o własną tożsamość, z czym jednak w pewnym sensie przegrywa. Utwór zawiera wiele typowych dla epoki pozytywizmu motywów literackich.
Spis treści
Jednym z dominujących motywów w noweli jest motyw wojny i jej długofalowych konsekwencji dla jednostki. Choć wydarzenia rozgrywają się już po zakończeniu bitw między Niemcami a Francuzami, to jednak wojenne doświadczenia zdają się definiować tożsamość Bartka Słowika, który do tej pory był prostym chłopem, a podczas walki wsławił się postawą zadowalającą pruskich kaprali. Bartek jest byłym żołnierzem, nie mogącym odnaleźć się w nowej rzeczywistości powojennej. Jest podatny na pochwały i propagandę, która dotąd motywowała go do zaangażowania w nieswój konflikt, a także podsycała nienawiść do „obcych”, czyli w tym wypadku Francuzów, wrogów niemieckiego zaborcy. Mimo że słynna bitwa już się skończyła, dla niego wciąż trwa, często o niej opowiada, chce być widziany jako bohater, lecz zapomina, z kim Polacy do tej pory walczyli. Jego udział w konflikcie zbrojnym doprowadził do narastających długów, a konsekwencje scysji z niemieckim nauczycielem udowodniły mu, że walka u boku zaborcy nie miała sensu, a wręcz, iż była haniebna.
Innym istotnym motywem jest motyw który pojawia się w kontekście procesu sądowego, w którym Bartek zostaje oskarżony o pobicie niemieckiego nauczyciela. W obliczu szarej rzeczywistości, Bartek nie potrafi pogodzić się z poczuciem, że jego przeszłość wojskowa i poświęcenie w czasie wojny nie mają znaczenia lub są wręcz czymś nagannym. Mimo że uważa swoje czyny wobec Boeglego za uzasadnione, poparte wyższymi wartościami jak honor czy obrona szykanowanego syna Franka, to w oczach niemieckiego sądu i społeczeństwa Bartek jest przestępcą, który nie zasługuje na żadne współczucie, dlatego zostaje skazany. Wtedy bohater zaczyna rozumieć, że w pewnym sensie przegrał, gdyż pozwolił wypaczyć swój kręgosłup moralny dla chwilowej sławy. Odebranie rodzinnych ziem i skazanie rodziny na tułaczkę, jest ostatecznym dowodem na to, iż Bartek przyczynił się do tego, aby stać się ofiarą tej niesprawiedliwości społecznej.
Bartek jest postacią, która w wyniku swoich wojennych doświadczeń musi zmierzyć się z pytaniem o sens swoich czynów. Z jednej strony uznaje swoje działania za uzasadnione, zwłaszcza na początku, gdy nie wie zupełnie czego spodziewać się po swych tak zwanych wrogach, za których wypada mu uważać Francuzów. Samodzielne myślenie u niego ustępuje miejsca propagandzie Niemców. Jego proces sądowy i późniejsze skazanie za pobicie pruskiego nauczyciela są symboliczną konfrontacją Bartka z jego własnym sumieniem. Bartek nie tylko staje przed wymiarem sprawiedliwości, ale także zmaga się z własnym poczuciem winy za zadłużenie rodziny i jej społeczne potępienie w trakcie wyborów i po przegranej pana Jarzyńskiego.
Motyw miłości i wsparcia rodzinnego jest obecny w postaci Magdy, żony Bartka, która stara się pomóc mężowi w trudnych chwilach. Magda jest kobietą ciepłą i wyrozumiałą, mimo że jej życie wskutek działań głowy rodziny staje się udręką. To dzięki jej wsparciu Bartek stara się odnaleźć w nowej rzeczywistości po wojnie. Miłość Magdy do Bartka nie jest idealizowana, lecz realistycznie pokazana jako siła, która pozwala przetrwać w trudnych chwilach. Motyw miłości ma w tej noweli także wymiar praktyczny – to Magda zbiera pieniądze, aby zapłacić za męża, oraz podejmuje trudną decyzję o pożyczeniu pieniędzy od Justa, Niemca. Wspólna walka Bartka i Magdy stanowi przykład siły miłości, która potrafi przetrwać nawet w obliczu trudności, takich jak zubożenie, kryzys moralny, a także polityczne uwikłania pod zaborem.
Aktualizacja: 2025-02-27 21:01:27.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.