Stefania („Stefka”), główna bohaterka dramatu Gabrieli Zapolskiej pt. „Panna Maliczewska”, to dziewiętnastoletnia bohaterka o psychice, którą trudno zrozumieć domownikom wynajmowanej przez nią sutereny. To początkująca aktorka chcąca żyć ponad swój skromny stan, w towarzystwie, co ma sugerować, iż jest ona osobą pozbawioną zmartwień. Wydaje się jednak, że powodowane przez życie ponad skromny stan problemy (przede wszystkim długi, niemoralne romanse, uprzykrzanie życia innym lokatorom) wypiera i maskuje nawet przed samą sobą, co czyni z niej nieoczywistą postać o tragicznym charakterze. Jednocześnie jest ona typową bohaterką negatywną w twórczości Gabrieli Zapolskiej, która przeważnie w swych dziełach kreowała neurotyczne, zdające się „pustymi” mieszczanki o wątpliwym kręgosłupie moralnym.
Spis treści
Stefka wyróżnia się atrakcyjnym wyglądem i dbałością o elagancję, zwłaszcza w chwilach, gdy stara się oderwać od ponurej codzienności. Do tych należą organizowane przez nią przyjęcia w suterenie, na jakich jej gośćmi są klakierzy, czyli osoby wynajęte po to, aby oklaskiwać jej występy na scenie. Jej dbałość o ubiór i prezencję, zwłaszcza w momentach publicznych wystąpień, podkreśla pragnienie uznania, pomimo kiepskiej jakości gry aktorskiej. Przeważnie nosi żakiet i finezyjny kapelusz, często zmienia stroje. Wygląd Stefki nie tylko przyciąga uwagę, ale również pozwala jej manipulować otoczeniem, co widać w relacjach z mężczyznami.
Stefka jest osobowością pełną sprzeczności, splątaną we własne impulsy i społeczne uwarunkowania. Z jednej strony można powiedzieć, że wykazuje ambicje, energię i determinację w dążeniu do lepszego życia, gdyż pochodząc z małej wioski o nazwie Biedota, wyrwała się do wielkiego miasta w poszukiwaniu „lepszego życia”. Z drugiej zaś cynizm, brak sprawczości w poprawie własnego bytu i brak wiary w możliwość zmiany, skutecznie utwierdzają ją w przekonaniu, że to, co czyni, jest jedynym słusznym sposobem postępowania. Jej zachowanie charakteryzuje się prowokacyjnością, pewną dozą arogancji, ale także wrażliwością, którą stara się maskować przed światem, ale odkrywa w momencie postawienia pod ścianę. Przykładem są sceny po wizycie sekwestatora, gdy przed Michasiową wyraża swoją bezradność, za chwilę jednak popełnia kolejne błędy, brnąc w hulaszcze zabawy. W chwilach trudnych Stefka potrafi przyjąć postawę wyzywającą, jak choćby wtedy, gdy zaczyna tańczyć kankana w obliczu zajęcia jej majątku przez sekwestratora, co jest ostatecznym dowodem głęboko posuniętego wyparcia rzeczywistości. Ten akt to także odniesienie do jej z gruntu dziecinnego spojrzenia na świat i kwestię odpowiedzialności, jaka idzie za dorosłym wiekiem.
W postaci Stefki można także upatrywać ofiary patriarchalnego systemu, gdyż wyraźnie nie ma ona kompetencji społecznych ani zawodowych do podjęcia jakiegoś godziwego zajęcia, a przez swoją płeć postrzegana jest przez mężczyzn głównie jako obiekt pożądania. Korzystając z narzędzi sobie danych: atrakcyjności fizycznej i względnej charyzmy, stara się przyciągać do siebie potencjalnych adoratorów, ponieważ uważa swą seksualność za rodzaj towaru, który można wymienić za środki do życia. To jednak nie takie oczywiste, gdyż przecież odmawia bliskości z Daumem, przy czym to nie ona, a Michasiowa dla pieniędzy próbuje połączyć ich w parę. Kiedy Stefka dowiaduje się, że Daum ma żonę o imieniu Ewa, łamiąc „czwartą ścianę” nawiązuje do postaci o tym imieniu z „Dziejów grzechu” Stefana Żeromskiego. W ten sposób analogicznie siebie odbiera jako odpowiedniczkę głównej bohaterku tejże powieści: początkowo niewinną dziewczynę, która schodzi na drogę zepsucia i nierządu. Stefla jest przecież utrzymanką Dauma. O ile Stefka nie trudni się prostytucją, o tyle mechanizm, do jakiego Zapolska nawiązuje, jest podobny do zamierzenia Żeromskiego: nawet najbardziej szlachetna jednostka może zostać zepsuta przez mieszczańską nieobyczajność.
Stefka angażuje się w wiele skomplikowanych relacji, które często mają interesowny lub powierzchowny charakter. Jej flirt z Boguckim czy niejednoznaczne relacje z Daumem ukazują pragnienie akceptacji i uznania. Stefka wyraża swoją niechęć do Boguckiego, gdy ten daje do zrozumienia, że w jego rękach jest tylko przedmiotem cielesnej zabawy, co wprost świadczy o jej głęboko skrywanej wrażliwości i pragnienia bycia postrzeganą w podmiotowy sposób. Jednym z istotnych wątków jej życia są trudności w przyjęciu pomocy, nawet gdy jest oferowana szczerze, z ramienia żony Dauma i innych kobiet ze specjalnego stowarzyszenia. Stefka zdaje się odrzucać wsparcie, zarówno od organizacji dobroczynnych, jak i od ludzi takich jak Filo, który w romantyczny sposób wyznaje jej miłość. Jej relacje pokazują wewnętrzny konflikt między potrzebą bliskości a obawą przed zaangażowaniem i upokorzeniem.
Stefka marzy o karierze w teatrze, jednak jej sukcesy są ograniczone przez sytuację finansową i brak realnych możliwości awansu. Pojawia się sugestia, że z jednej strony aktorstwo to bardzo konkurencyjny rynek pracy, a z drugiej, być może Stefka nie ma do tego talentu, jednak imponuje jej styl życia aktorów, do jakiego pretenduje. Organizowanie klakierów, którzy mają zapewnić jej brawa podczas występu, świadczy o potrzebie uznania i potwierdzenia jej talentu. Choć teatr daje Stefce nadzieję na lepszą przyszłość, również uwypukla przepaść między jej marzeniami a brutalną rzeczywistością obecną w domu, w gdzie musi zmagać się z konsekwencjami długów.
Stefka to postać tragiczna, rozdarta między aspiracjami a trudami codziennego życia. Jej wybory, choć często moralnie wątpliwe, mogą być zrozumiałe w kontekście jej sytuacji jako młodej dziewczyny przybyłej do dużego miasta, a także w ogóle jako kobiety przełomu wieku, nieprzygotowanej do poprawienia swojej egzystencji i zyskania samodzielności. Ostatecznie pozostaje samotna, rozczarowana światem i sobą samą. Jej losy symbolizują skazaną na porażkę walkę młodej kobiety z własnymi ograniczeniami.
Aktualizacja: 2025-02-25 13:24:33.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.