Gabriela Zapolska jest młodopolską autorką znaną przede wszystkim z opublikowanej w roku 1907 sztuki zatytułowanej „Moralność pani Dulskiej”. Przedstawia ona losy tytułowej Anieli Dulskiej oraz jej rodziny, jest też celną i błyskotliwą krytyką mieszczaństwa. Autorka podejmuje wiele trudnych i nieprzyjemnych zagadnień, jednak forma, w jakiej je przedstawia, niejednokrotnie wykorzystuje rozwiązania z gatunku komizmu. Jest on w sztuce Zapolskiej wyjątkowo obecny i pojawia się w różnorodnych wariantach.
Spis treści
Przede wszystkim Zapolska stosuje komizm słowny. To świadoma próba wywołania wesołości u czytelnika przy zastosowaniu zabiegów i środków językowych. To podstawowa odmiana stosowana właśnie w dziełach literackich. Jest to widoczne przede wszystkim w kreacji postaci Dulskiej. To kobieta skąpa, pazerna i chciwa, która nie ma za grosz obycia z kulturą czy sztuką. Mimo to pragnie pozować na osobę światową i obytą. Podobnie jej syn, Zbyszko, młody urzędnik, który jest zafascynowany stylem życia artystycznej bohemy młodopolskiej. Obie te postaci wygłaszają więc stwierdzenia i tezy, które zdecydowanie nie pasują do ich wizerunku. Powoduje to groteskowy, kontrastowy efekt. Dulska chce wydawać się osobą z wyższych sfer, równocześnie popełniając błędy językowe, Zbyszko natomiast nie ma nic wspólnego ze znanymi wówczas artystami. Słowa zdecydowanie nie przystają do postaci, ich czynów, obycia i zachowania. To jest zatem źródłem komizmu słownego.
Polega on na takiej ich prezentacji i uwypukleniu charakterystycznych cech postaci, by wzbudzić śmiech u odbiorcy. Może to być ich charakter lub wygląd zewnętrzny. Zapolska wykreowała zabawnych, wzbudzających też politowanie bohaterów. Jednak po tym bawiącym czytelnika kostiumem kryje się wiele przywar i wad. Każdy z członków rodziny Dulskich odznacza się właśnie takimi wyolbrzymionymi cechami. Może być to skąpstwo, chciwość, hipokryzja, wycofanie, spokój lub jeszcze inne przymioty charakteru ludzkiego. Śmieszny jest Zbyszko marzący o życiu bohemy, a tak naprawdę zajmujący się jedynie upijaniem się nocami. Śmiech wywołuje Aniela Dulska, która chce być wielką damą, a szkoda jej pieniędzy na bilet dla córki w tramwaju. Wesołość wzbudza też milczący Felicjan chodzący wokół stołu, bo żona zabrania mu wychodzić. Każda z postaci to groteskowy i przerysowany portret, który służy ukazania wybranej przez Zapolską cechy i jej krytykowaniu. Dulscy to właściwie karykatura mieszczaństwa, ale właśnie dzięki temu Zapolska może te cechy wyraźnie przedstawić i pokazać czytelnikowi, jak złe one są.
Polega na przedstawianiu śmiesznych czy groteskowych sytuacji. Przykładem może być chwila, w której Dulska w tramwaju kazała córce się skurczyć i udawać młodszą, by móc kupić tańszy bilet dla niej, mimo iż z pewnością byłoby ją stać na zapłacenie pełnej stawki. Zapolska opisuje zatem sytuacje absurdalne, często aż nierealne, co służy do punktowania i krytykowania cech charakteru bohaterów. W ten sposób Zapolska szydzi z wybranych postaw, ale komizm sprawia, że jest do krytyka podana w bardziej przystępnej dla odbiorcy formie.
Aktualizacja: 2024-08-03 11:59:38.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.