George Orwell to autor, znany przede wszystkim z wydanej w 1945 roku powieści pt. „Folwark zwierzęcy”. Utwór opowiada historię zwierząt, które, nękane przez wyzysk i niesprawiedliwość ze strony ludzi, buntują się przeciwko właścicielowi gospodarstwa – panu Jonesowi. Wyrzucają go z folwarku, pragnąc stworzyć świat, w którym wszyscy będą równi i wolni. Na czele staje Napoleon. Stopniowo eliminuje on konkurentów i przejmuje władzę, przekształcając równościowe ideały w tyranię. Powieść jest odniesieniem do totalitaryzmów, takich jak nazizm czy stalinizm, i obnaża mechanizmy, prowadzące do zniewolenia społeczeństwa.
Pod pozorem prostej historii o zwierzętach Orwell ukrył krytykę systemów totalitarnych. Zwierzęta z folwarku są metaforą społeczeństwa, które ulega manipulacji i wyzyskowi. Sam folwark staje się alegorią państwa totalitarnego. Orwell, żyjący w czasach, gdy światem wstrząsały reżimy takie jak stalinizm czy nazizm, rozumiał mechanizmy, pozwalające na utrzymanie władzy w rękach jednostki lub elitarnej grupy. W powieści te mechanizmy zostały przełożone na zachowania zwierząt, co pozwoliło autorowi ukazać w niezwykle celny sposób proces zniewolenia społeczeństwa. Folwark, z jego podziałem na uprzywilejowane świnie i wyzyskiwane inne zwierzęta, stanowi mikrokosmos totalitarnego państwa.
Jednym z najważniejszych narzędzi wykorzystywanych do kontrolowania społeczeństwa w reżimach totalitarnych jest propaganda, która w „Folwarku zwierzęcym” została przedstawiona w szczególnie obrazowy sposób. Jej funkcję pełnią owce, które bezmyślnie powtarzają slogany takie jak: „Cztery nogi dobre, dwie nogi złe”. Gdy Napoleon decyduje o zmianie zasad, pokorne owce zaczynają wykrzykiwać nowe hasła zgodne z jego wolą. Orwell pokazuje, jak propaganda służy zafałszowaniu rzeczywistości, manipulując umysłami mas. Dzięki temu władza utrzymuje kontrolę nad społeczeństwem, przekonanym, że zmiany dzieją się dla jego dobra. Zwierzęta nie dostrzegają fałszu w tych przekazach, co pozwala Napoleonowi na coraz większe nadużycia.
Orwell ukazuje również zgubny wpływ populizmu, nierzadko towarzyszącego reżimom. W powieści Napoleon pokonuje Snowballa, który proponuje realistyczne projekty, takie jak budowa wiatraka, mającego poprawić życie wszystkich zwierząt. Napoleon korzysta z populistycznych haseł, obiecując szybkie rozwiązania problemów, choć w rzeczywistości są puste i nieprzemyślane. Świnia o imieniu Squealer staje się narzędziem manipulacji, przemawiając do zwierząt w sposób, który wzbudza w nich zaufanie i pozwala im uwierzyć w słuszność działań Napoleona. Populizm okazuje się skuteczniejszy niż rozsądne argumenty.
Orwell bardzo celnie opisuje, jak reżimy totalitarne stopniowo zmieniają system prawny, aby przejąć kontrolę nad społeczeństwem. Na początku folwark funkcjonuje na zasadach równości, a wszystkie zwierzęta są traktowane jednakowo. Z czasem jednak świnie wprowadzają zmiany, które pozornie wydają się nieistotne, ale w dłuższej perspektywie prowadzą do całkowitego podporządkowania zwierząt. Przykładem tego są modyfikacje wprowadzane do siedmiu przykazań, które początkowo głosiły równość, a później zaczęły sankcjonować przywileje świń. Ten proces pokazuje, jak stopniowe zmiany mogą znieczulić społeczeństwo na niesprawiedliwość.
Ważnym elementem władzy Napoleona jest stworzenie narzędzi represji. Wychowanie w tajemnicy wiernych psów, które stają się jego prywatną armią, zapewnia mu możliwość zastraszania innych zwierząt. Psy te symbolizują służby porządkowe, takie jak policja czy wojsko, które w systemach totalitarnych służą nie ochronie obywateli, lecz utrzymaniu władzy. Egzekucje, przeprowadzane przez psy, są dla Napoleona sposobem na eliminację przeciwników i zastraszanie tych, którzy mogliby się mu sprzeciwić. Orwell ukazuje, jak niebagatelną rolę w każdym reżimie odgrywa kontrola nad siłami porządkowymi i wykorzystanie ich do tłumienia oporu.
Napoleon wprowadza zmiany w sposób mający przekonać zwierzęta, że są one korzystne dla wszystkich. Manipuluje ich postrzeganiem rzeczywistości, mówiąc, że pewne trudności są konieczne, aby osiągnąć lepszą przyszłość. Zwierzęta wierzą, że rezygnują z własnych praw w imię wspólnego dobra, choć w rzeczywistości wszystkie te działania służą wyłącznie utrzymaniu władzy przez świnie. Ten mechanizm ukazuje, jak władza autorytarna potrafi wykorzystać fałszywą retorykę o dobrobycie i przyszłym szczęściu, aby usprawiedliwić swoje działania.
Ważnym elementem totalitaryzmu jest oddanie pełnej władzy jednej osobie. Początkowo w folwarku wszyscy mieli być równi, jednak z czasem Napoleon przejął pełnię władzy. Jego wybór na prezydenta przez zwierzęta był formalnością, gdyż wcześniej podporządkował sobie całe społeczeństwo. Orwell pokazuje, że systemy totalitarne często bazują na koncentracji władzy w rękach jednostki, co prowadzi do niekontrolowanego jej używania i tyranii. Takie podziały społeczne są nieuniknione w systemach, które opierają się na wyzysku i manipulacji. Uprzywilejowanie elit rządzących jest przedstawiane jako konieczność dla dobra ogółu, choć w rzeczywistości służy wyłącznie interesom wąskiej grupy.
Aktualizacja: 2025-02-06 18:49:57.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.