„Cham” to powieść autorstwa Elizy Orzeszkowej, opublikowana w 1888 roku, która porusza problematykę społeczną i obyczajową ówczesnej Polski. Głównym bohaterem jest Paweł Kobycki, prosty rybak żyjący w prostocie i bliskości natury, jednak jego życie zmienia się, gdy bierze za żonę miastową, Frankę Chomcównę. Intrygujące zdaje się tytułowe słowo „cham”, które w pierwszym skojarzeniu ma kierować uwagę na postać Pawła, jednak nie jest to sprawa całkiem oczywista.
W potocznym ujęciu słowo „cham” jest określeniem pejoratywnym, odnoszącym się do osoby prostackiej, nieokrzesanej, często pogardzanej przez ludzi z wyższych klas społecznych. W powieści tytułowy "cham" to Paweł, rybak o skromnym pochodzeniu, który żyje blisko natury i reprezentuje prostotę życia wiejskiego. Z punktu widzenia Franki i jej miejskiego środowiska, Paweł może być uznawany za „chama” w sensie człowieka z niskich sfer, pozbawionego wyrafinowania. Jednak w toku narracji Orzeszkowa przewrotnie obala ten stereotyp, ukazując, że Paweł jest człowiekiem szlachetnym, moralnym i zdolnym do poświęceń, a także uduchowionym i wrażliwym, podczas gdy osoby z bardziej „cywilizowanego” świata często okazują się moralnie uboższe.
Tytuł „Cham” można odczytywać ironicznie – w rzeczywistości to Paweł jest postacią o wysokich standardach moralnych. Jego życie opiera się na pracy, miłości do natury i głębokiej wierze. Orzeszkowa pokazuje, że prostota Pawła nie jest jego wadą, lecz zaletą, która kontrastuje z moralnym zagubieniem Franki i jej otoczenia. W tym kontekście tytuł można interpretować jako krytykę społecznych uprzedzeń – Paweł, mimo swojej „chłopskiej” proweniencji, reprezentuje ideały, których brakuje ludziom z wyższych sfer. Zwracając uwagę na charakter Pawła i jego działania, tytuł można odczytać jako ironiczny komentarz do opinii społeczeństwa o ludziach prostych. Paweł, choć określany jako „cham”, wykazuje się cierpliwością, przebaczeniem i oddaniem, które zadają kłam stereotypowemu postrzeganiu tego terminu. Franka, która pochodzi z bardziej „wyrafinowanego” świata, zachowuje się w sposób, który z moralnego punktu widzenia mógłby zasługiwać na określenie „chamski”. Orzeszkowa wykorzystuje więc tytuł jako przewrotne pytanie o to, kto w istocie jest „chamem” – człowiek prosty, ale szlachetny, czy ten, kto swoim zachowaniem zaprzecza podstawowym zasadom moralnym.
Tytuł wskazuje także na podziały klasowe i ich niesprawiedliwość. W XIX wieku osoby z niższych warstw społecznych były często automatycznie postrzegane jako mniej wartościowe, a ich prosty styl życia bywał wciąż obiektem pogardy. Orzeszkowa, wybierając taki tytuł, rzuca wyzwanie tym uprzedzeniom. Przez postać Pawła pokazuje, że przynależność do określonej klasy nie decyduje o wartości człowieka, a prosty „cham” może być moralnym bohaterem.
Tytuł może być również odczytywany jako refleksja nad uniwersalnym problemem oceniania ludzi przez pryzmat pochodzenia, statusu czy zewnętrznych cech. W powieści postać Pawła udowadnia, że takie oceny są powierzchowne i często niesprawiedliwe. W tym ujęciu „Cham” staje się symbolem walki z uprzedzeniami i próbą ukazania, że prawdziwa wartość człowieka tkwi w jego wnętrzu, a nie w tym, jak jest postrzegany przez innych.
Aktualizacja: 2025-01-05 14:47:47.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.