„Kłamczucha” to powieść autorstwa Małgorzaty Musierowicz i druga część cyklu znanego jako „Jeżycjada” ze względu na to, że jego akcja rozgrywa się w poznańskiej dzielnicy Jeżyce. „Kłamczuchę” po raz pierwszy wydano w roku 1979, a ilustracje do książki wykonała sama Małgorzata Musierowicz. Dzieło to przedstawia losy piętnastoletniej Anieli Kowalik, która z powodu zakochania się w chłopaku przenosi się do Poznania i rozpoczyna naukę w Liceum Poligraficznym. Aniela nie zdradza jednak nikomu całej prawdy, wciela się też w rolę pomocy domowej i w ten sposób rozpoczyna pracę w domu Pawła. Powieść opisuje wiele nieporozumień związanych z tymi wydarzeniami.
Spis treści
Aniela to piętnastoletnia mieszkanka Łeby, która pewnej wiosny poznaje Pawła, ucznia poznańskiego liceum, który spędza w maju czas wolny nad morzem. Między nimi szybko pojawia się uczucie, jednak nie spotykają się już ponownie tego dnia, bo ojciec Anieli zamyka ją w domu, a Paweł następnego dnia wraca do Poznania. Zdeterminowana Aniela postanawia zamieszkać bliżej niego i zapisuje się do Liceum Poligraficznego w Poznaniu. Zamieszkuje też w wynajmowanym pokoju u ciotki Lili, tuż obok mieszkania kuzyna swojego ojca. Mamert Kowalik mieszka tam z żoną Tosią i dziećmi, Tomciem i Romcią. By to zorganizować, Aniela wymyśla wiele kłamstw, które po części odkrywa ciotka Lila. Mimo to, starsza kobieta lubi nastolatkę.
Przez wybryk Tomcia i Romci Aniela otrzymuje posadę u matki Pawła jako pomoc domowa. Udaje, że nazywa się Franciszka Wyrobek i przychodzi tam w przebraniu, Paweł jej nie poznaje. W nowej szkole Aniela źle się czuje, ale poznaje sympatycznego rudzielca, Roberta Rojka zwanego Robrojkiem. Aniela wiele rzeczy w Poznaniu załatwia kłamstwem, stąd też bywa określana jako Kłamczucha. Okłamuje Mamertów, ciotkę Lilę i panią Nowacką.
Aniela próbuje spotkać się z Pawłem, ale ten widzi w niej jedynie służącą. Odkrywa też, że ma on dziewczynę o imieniu Danusia. W mieszkaniu Pawła odbywają się próby do spektaklu „Hamlet”, a profesor Dmuchawiec odkrywa talent Anieli. Dostaje ona główną rolę. Wcześniej ma grać Ofelię, ale na prośbę Cesi Żak oddaje tę rolę Danusi. Ostatecznie Paweł przyznaje się do tego, że wie, kim jest Aniela. Wybucha też afera zaginięcia Mamerciątek, które były pod opieką Anieli, a ojciec dziewczyny dementuje jej kłamstwa. Rodzina rozlicza z tego Anielę, ale ostatecznie wszyscy śmieją się z jej przygód.
Do Poznania na święta przybywa ojciec Anieli, a Hamlet okazuje się prawdziwym sukcesem. Aniela spędza święta u Kowalików, gdzie Mamert przebiera się za Gwiazdora. Dziewczyna czuje wdzięczność wobec świata.
Pewnego wiosennego, majowego dnia 1977 roku piętnastoletnia Aniela Kowalik na nabrzeżu portu mieszczącego się w Łebie poznaje przystojnego chłopaka. Przedstawia się on jej jako Paweł i mówi, że mieszka w Poznaniu, gdzie uczęszcza do drugiej klasy liceum ogólnokształcącego. Wcześniej dziewczyna stoi i czeka, aż jej ojciec, szyper, skończy się z kimś kłócić na kutrze. Wtedy dostrzega, jak do portu zbliża się biały fiat mirafiori. Jego kierowcą jest właśnie Paweł. Zapytał on Anielę o kłótnię mężczyzn na kutrze. Okazuje się, że Paweł jest tu na wakacjach z ojcem, podczas gdy Aniela uczęszcza w Łebie do ósmej klasy.
Aniela i Paweł wspólnie udają się na plażę białym fiatem. Okazuje się też, że Paweł wraca do Poznania już następnego dnia po dwutygodniowych wakacjach. Nastolatkowie całują się, a potem Paweł deklamuje wiersze i zapisuje sobie adres Anieli, by odwiedzić ją po obiedzie w restauracji „Perełka”. W międzyczasie śledzą ich dzieci sąsiadów Anieli. Dzieci piekarza donoszą ojcu Anieli o tym, co dziewczyna robiła, przez co ten zamyka ją w domu. Aniela próbuje wydostać się przez okno, rozbiera się i chce przez nie wyjść, ale klinuje się we framudze. Z okna wystaje jej głowa, dziewczyna obserwuje zatem jedynie, jak rozczarowany Paweł odchodzi spod jej drzwi.
Po powrocie do Poznania Paweł pisze do Anieli dwa listy, w których wyznaje jej, że tęskni za nią, co sprawia, że Aniela jest coraz bardziej zdeterminowana ponownego spotkania z chłopakiem. Zastanawia się także, w jaki sposób zbliżyć się do Pawełka. Ostatecznie wpada na pomysł, by ubiegać się o miejsce w Liceum Poligraficznym, do którego zostaje przyjęta i z tego powodu przeprowadza się do Poznania. Dostaje nawet miejsce w internacie, ale zauważa, że jest on położony zbyt daleko od miejsca zamieszkania chłopaka. Postanawia zatem zamieszkać z rodziną ojca, która wynajmuje mieszkanie blisko ulicy Roosevelta. Aniela na chwilę przyjeżdża w wakacje do Poznania, ale Pawła nie ma w mieście. Dalej wymieniają ze sobą listy. Aniela pisze też do Kasi, swojej najlepszej przyjaciółki z Łeby, która mieszka w tym samym domu, co ona.
Aniela ponownie przybywa do Poznania, ubrana w drelichową spódnicę i rybackie gumiaki, ma ze sobą wielki plecak. Pada deszcz, ale jej to nie przeszkadza. Z dworca dzwoni do Pawła, ale coś ją powstrzymuje przed zdradzeniem, że to ona, Aniela. Zamiast tego udaje księgową dzwoniącą do Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu. Paweł nie poznaje jej głosu. Aniela następnie udaje się do domu, w którym mieszka Mamert Kowalik i jego rodzina, żona Tosia oraz dzieci - Tomcio i Romcia. Wizyta córki kuzyna bardzo dziwi Mamerta, ponieważ od dawna nie widział się on ze swoją rodziną.
Mieszkanie Kowalików jest bardzo małe, zatem Mamert oferuje Anieli tylko tymczasowy nocleg, nie może ona u nich zamieszkać na stałe. Rodzina ma dwójkę małych dzieci i ledwo się mieści na wynajmowanym metrażu. Tymczasem Anieli bardzo zależy na pozostaniu u nich ze względu na bliskość Pawełka, sugeruje zatem, że ojciec ją zaniedbuje, kłamie też, że nie dostała miejsca w internacie, które wszak jej przydzielono. Opowiada nawet wymyśloną historię o jego powtórnym ożenku, młodej macosze i narodzinach przyrodniego brata. Tosia i Mamert pozwalają jej u siebie nocować. Wieczorem Aniela wykonuje jeszcze telefon do Pawełka, ale ten nie poznaje jej i bierze ją za kogoś innego - dziewczynę o imieniu Danusia, która była na wakacjach we Francji. Wynika z tego, że Danka jest po prostu dziewczyną Pawła, a ten nie mówi jej o pocałunku z Anielą. Powoduje to rozpacz Anieli, ale wysyła ona następnego dnia telegram do ojca, informując go o tym, że mieszka u wujka Mamerta, prosi też o przesłanie ewentualnej poczty.
Następnego dnia Tomcio zaczyna szkołę, a Tosia urządza potem wielkie pranie. Dzieci nie chcą pić mleka i wylewają je do zlewu, na czym przyłapuje je ich matka. Aniela kłamie, chcąc pomóc dzieciom, ale to oburza Tomcia i nazywa on Anielę kłamczuchą. Tosia przerywa sytuację, idąc do ciotki Lili. Potem udaje się tam Aniela, chcąc porozmawiać o możliwości pozostania w mieszkaniu. Aniela na wstępie okłamuje ciotkę, udając zainteresowanie malarstwem i pracami malowanymi akwarelą. Ciotka Lila demaskuje ją, jednak potem Aniela wyznaje jej całą prawdę na temat swojej sytuacji i zdobywa sympatię starszej kobiety. Ciotka Lila proponuje jej wynajem pokoju studenta za pięćset złotych miesięcznie, na co Aniela się zgadza.
W międzyczasie okazuje się, że Tomcio i Romcia za pieniądze wynajmowali dzieciom w piaskownicy zabawki, co gniewa Mamerta i Tosię. Dzwoni mama małej Marzenki, wicedyrektor Dąbkówna, przełożona Tosi. Aniela postanawia jej pomóc. Kiepsko się maluje i biednie ubiera, a następnie zabiera dzieci do mieszkania wicedyrektor. Tam przedstawia się jako Franciszka Wyrobek, która namówiła dzieci do wynajmu zabawek, ponieważ Tosia wyrzuciła ją z pracy. Wtedy do kuchni wchodzi Paweł z dziewczyną o imieniu Cesia. Okazuje się, że wicedyrektor to mama Pawła, pani Nowacka, a kamienica ma podwójny adres. Wtedy też wicedyrektor proponuje Anieli pracę jako pomoc domowa, na co dziewczyna się zgadza. Potem Aniela prosi przyjaciółkę z Łeby, Kasię, by ta wysyłała jej listy od Pawła. Sama chciała wysyłać odpowiedzi do Łeby, by Kasia następnie stamtąd wysłała je do Poznania, na adres Pawła. Tymczasem Aniela zaczyna pracę u państwa Nowackich. Oznacza to dla niej, że może swobodnie obserwować Pawła, który jej nie poznał. Sprytnie udaje, że nie umie nawet sama posprzątać łazienki, więc Pawełek bohatersko pomaga Frani i wykonuje tę pracę za nią. W czasie pobytu w mieszkaniu Aniela poznaje dziewczynę Pawła, czyli Danusię.
Do Mamertów przychodzi do Anieli list od Pawła. Dziewczyna odpisuje od razu i przebrana za Franciszkę Wyrobek zanosi chłopakowi od razu odpowiedź, jest ciekawa jego zachowania. Paweł zabiera list do swojego pokoju.
Wrzesień oznacza dla Anieli rozpoczęcie nauki w Liceum Poligraficznym. W klasie poznaje sympatycznego rudzielca o nazwisku Robert Rojek. Przedstawia się on Anieli jako Robrojek. W tym czasie Paweł przesyła Anieli romantyczny list, więc dziewczyna ponownie do niego dzwoni. Tym razem jednak zdradza mu, kim jest, zatem Paweł umawia się z nią na randkę w Poznaniu w hotelu Merkury. Aniela przychodzi pierwsza, a Paweł się spóźnia. Zdenerwowana dziewczyna przypadkowo rozbija butelkę Coca-Coli. Kelnerka daje jej zmiotkę i Aniela próbuje posprzątać ten bałagan. Wtedy zjawia się Paweł i widząc ją ze zmiotką, widzi w niej jedynie Franciszkę Wyrobek. Całej sytuacji przypatruje się ciotka Lila, która umawia się w kawiarni z koleżanką. Aniela jest załamana i po prostu wychodzi z lokalu bez słowa. W domu zwierza się ciotce ze wszystkich swoich problemów uczuciowych. Po kilku dniach Aniela idzie do pracy jako Franciszka Wyrobek, a Paweł próbuje flirtować z pomocą domową, chce się o niej więcej dowiedzieć. Zirytowana, zraniona Aniela zaczyna opowiadać rozmaite nieprawdziwe historie, by go zniechęcić.
U Pawła zaczynają się odbywać próby do szkolnej inscenizacji „Hamleta” Williama Szekspira. W mieszkaniu bywa Danka, Cesia i Jerzy Hajduk wraz z profesorem Dmuchawcem, który jest polonistą w ich liceum. Aniela obserwuje próby i pewnego razu Dmuchawiec pozwala jej zagrać kilka scen. Zachwycony polonista od razu daje jej rolę Ofelii. W tym czasie Mamert postanawia napisać list do kuzyna, ojca Anieli. Gratuluje mu w nim powtórnego ożenku oraz narodzin synka.
Ciotka Lila ćwiczy razem z Tomciem pisanie i pomaga w odrabianiu lekcji, co męczy chłopca. Anieli podobają się zajęcia praktyczne w jej liceum. Aniela przed domem Pawełka spotyka Cesię. Dziewczyna prosi ją, by Aniela oddała swoją rolę Ofelii Dance. Tłumaczy jej, że Danusia marzyła o tej roli i bardzo przeżywa jej utratę. Na początku Aniela odmawia, ale po czasie na próbie jednak decyduje się oddać swoją rolę Dance. Dmuchawiec zgadza się na to pod warunkiem, że Aniela zagra samego Hamleta. W trakcie Dnia Nauczyciela Aniela odpisuje zadania na sprawdzian od Robrojka. Nauczyciel sądzi, że to on ściągał od niej, nawet tłumaczenia Anieli go nie przekonują. Robert wychodzi ze szkoły obrażony.
W Liceum Poligraficznym wszyscy szykują się do wyborów najmilszej uczennicy w szkole, co wprawia Anielę w smutek, uważa bowiem, że nikt jej nie lubi. Nie ma zadań, które chce odpisać od niej koleżanka i znowu wzbudza niechęć u innych. Jedynie Robert jej przebacza sprawę klasówki i znowu razem się spotykają. Aniela nadal bywa w mieszkaniu Nowackich. Wciąż pracuje jako pomoc domowa, po pracy musi wziąć udział w próbie. Skłania ją to do zostawienia Mamerciątka samego w domu, Mamert jest bowiem w szpitalu, Tosia ma popołudniu zajęcia, a ciotki Lili nie ma w domu. Aniela też musi wyjść, zatem decyduje się zostawić dzieci same w domu, licząc na szybki powrót ciotki Lili z miasta.
U Pawełka Danka recytuje swój wiersz, w którym Aniela rozpoznaje dzieło, które kiedyś Paweł przesłał jej jako własny poemat. Wściekła Aniela chce wyjść z mieszkania, ale Paweł zatrzymuje dziewczynę i przyznaje, że zna jej prawdziwą tożsamość. Oznajmia, że domyślił się jej po spotkaniu z Anielą w hotelu Merkury. Przez długi czas udawał, że nic nie wie. Rozzłoszczona Aniela uderza Pawełka w nos i opuszcza mieszkanie. Tymczasem do domu wraca Tosia i odkrywa, że nie ma w nim dzieci, które zostały pod opieką Anieli. Tosia konfrontuje się z Anielą i wybiega na poszukiwanie dzieci. Do wzięcia odpowiedzialności za sytuację próbuje też dziewczynę namówić ciotka Lila, ale bez skutku. Potem do Tosi dzwoni dyrektor Dąbek-Nowacka, by porozmawiać o Franciszce Wyrobek. Okazuje się, że Tomcio i Romcia są na Roosevelta u wicedyrektor. W międzyczasie Aniela siedzi w kawiarni z Robertem Rojkiem. Kiedy wraca do domu, akurat Pawełek odprowadza dzieci, a cała rodzina wita je z ulgą. Okazuje się, że dzieci wyszły, zostawiając karteczkę z informacją, że zaraz wrócą.
Potem Mamert inicjuje rozmowę z Anielą. Okazuje się bowiem, że dostał list od Józefa Kowalika. Wyjaśnia on w nim, że nie ma wcale nowej żony i małego syna, a informacje od Anieli były zwyczajnym kłamstwem. Postawiona pod ścianą, Aniela zaczyna im wszystko wyjaśniać. Tosia przytula Anielę, a wtedy dziewczyna płacze i zdradza im całą historię swojego uczucia do Pawełka, wprowadzając ich w rozmaite szczegóły. Na końcu wyznaje, że uderzyła Pawła pięścią w nos, a wtedy cała rodzina wybucha śmiechem, łącznie z Anielą.
W klasie Anieli mają miejsce wybory najmilszej dziewczyny szkoły. Anieli udaje się zebrać trzy głosy, co wprawia ją w dobry humor.
Aniela wciąż pracuje u pani Nowackiej. Z okazji wizyty Świętego Mikołaja dzieci Mamerta i Tosi otrzymują różne podarunki i postanawiają też dać coś swoim rodzicom. Wkładają im do butów pieniądze z domowej skrytki. Mamert w liście zaprasza ojca Anieli na święta Bożego Narodzenia do Poznania, a Aniela wspomina o przedstawieniu, w którym gra Hamleta. Paweł tymczasem listownie przeprasza za kradzież wiersza Danki, co tłumaczy brakiem talentu do poezji.
Wciąż trwają próby do przedstawienia w mieszkaniu Pawła. Aniela i Danka kłócą się, gdy ta druga wyśmiewa chude nogi Anieli. Denerwuje to Dmuchawca, który zdecyduje się przerwać próbę. Aniela i Robert z kolei spotykają się w kawiarni z Pawłem. Dziewczyna wykorzystuje okazję i prowokuje Pawła do zjedzenia dwudziestu pączków. Jest to jej zemsta za dyskusję o łydkach. Pawełek pochłania pączki, a Robert próbuje go od tego odwieść, widząc, co planuje Aniela. Dziewczyna ostatecznie opuszcza kawiarnię. Paweł zjada dziewiętnaście pączków, po czym Robert zabiera go do szpitala na płukanie żołądka. Po tym wydarzeniu Robert i Pawełek zaprzyjaźnili się, a Aniela była wściekła na obu chłopców, którzy się na nią też obrazili. Próby do przedstawienia przerwano ze względu na zachowanie Danki.
Aniela przed świętami ostatecznie rezygnuje z pracy u matki Pawła, a do Poznania przyjeżdża jej ojciec. Aniela odbiera go z dworca. Wcześniej spotyka Janusza Pyziaka, swojego kolegę z klasy, z którym rozmawiała wcześniej na temat teatru. Zaprasza na spektakl dwie koleżanki z klasy, ale zjawia się tam wiele osób, w tym Janusz Pyziak. Na widowni widać też Mamertów, dzieci, ciotkę Lilę i ojca Anieli. Przedstawienie okazuje się wielkim sukcesem, co uszczęśliwia Anielę.
Paweł przeprasza za swoje zachowanie, Robert przesyła jej życzenia z okazji świąt, a Janusz Pyziak zaprasza ją na sylwestra. Wszyscy gratulują jej występu. W czasie Wigilii Mamert przebiera się za Gwiazdora i wręcza dzieciom prezenty. Aniela pisze list do przyjaciółki Kasi. Czuje ogromną sympatię do wszystkich ludzi i myśli o przyszłości.
Aktualizacja: 2024-10-11 13:05:33.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.