Jednym z najbardziej znanych dzieł Zofii Nałkowskiej jest zbiór ośmiu opowiadań, zatytułowany „Medaliony” (po raz pierwszy wydany został w Warszawie w 1946 roku). W tych tekstach Nałkowska zawarła nie tylko swoje osobiste doświadczenia z okresu okupacji niemieckiej, ale też relacje, wspomnienia i opowieści innych osób dotkniętych koszmarem wojny i pobytem w obozach koncentracyjnych. Autorka miała z styczność z takimi osobami ze względu na swoją pracę w komisji zajmującej się badaniem zbrodni hitlerowskich na polskich ziemiach.
„Medaliony” to przede wszystkim zbiór poruszający problematykę czynów, jakich dopuścili się w Polsce naziści oraz cierpienia, do których bezpośrednio przyczynili się swoimi zbrodniami przeciwko ludzkości. Nałkowska prostym językiem pozbawionym zbędnych ozdobników czy nawet własnego komentarza opisuje doświadczenia wielu osób, które zostały skrzywdzone przez faszyzm i totalitaryzm. Autorka opisuje przede wszystkim konkretne wydarzenia, ale też wpływ, jaki II wojna światowa wywarła na wiele osób i jak wielkich zniszczeń dokonała. Pisarka dostrzega, że są to nieodwracalne straty, a trauma po wojnie będzie społeczeństwo towarzyszyć jeszcze przez długi czas.
Główną częścią problematyki tego zbioru opowiadań jest zatem okrucieństwo okupanta, zbrodnie, których się on dopuścił, a także to, w jaki sposób funkcjonowały prowadzone przez niego straszliwe obozy koncentracyjne i obozy zagłady. Nałkowska pokazała też, jakich zniszczeń dokonano na polu dorobku kulturowego i cywilizacyjnego polskiego społeczeństwa. Z tego powodu jej teksty na swój sposób są wciąż aktualne i nie są jedynie zapiskami z odległych historii. Warto zaznaczyć, że Nałkowska, jako jedna z pierwszych, zgromadziła takie materiały i stworzyła świadectwo zbrodni faszystowskich w Polsce.
Ponieważ dzieło Nałkowskiej to zbiór opowiadań, to każdy z tekstów poza ogólną problematyką zbrodni nazistowskich porusza też własne, charakterystyczne dla niego zagadnienia i problemy. Inna problematyka pojawia się bowiem w opowiadaniu dotyczącym toru kolejowego, a w innym z kolei poruszono zagadnienie kanibalizmu w obozach koncentracyjnych, gdzie wygłodzone więźniarki zjadały ciała zmarłych koleżanek. Każda kolejna miniatura to jednak wstrząsający obraz tego, jak odbywała się masowa zagłada i do czego zdolny jest człowiek w sytuacjach granicznych. Dzięki prostym, surowym scenom Nałkowska zadaje czytelnikom nieme pytanie o to, gdzie leży granica bólu i czym stało się w tym czasie człowieczeństwo. Oddaje ona w pełni grozę tamtych doświadczeń i pozwala im przemawiać, stawiając tym samym oskarżenie nazistom i ich sojusznikom. Zmusza też odbiorcę do wysnuwania samodzielnych wniosków na ten temat - w dziełach nie znajdzie się oceny moralnej poszczególnych czynów czy ich dogłębnej analizy. Nałkowskiej wystarcza same ich przedstawienie i pozostawienie ich czytelnikom do własnej refleksji.
Z jednej strony problematyka „Medalionów” jest prosta i ograniczona do jednego zagadnienia. Z drugiej jednak otwiera przed czytelnikiem szereg rozmaitych pytań i wątpliwości, z którymi musi się on zmierzyć podczas swojej lektury tego zbioru wstrząsających opowiadań.
Aktualizacja: 2024-09-05 11:18:01.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.