W „Martwych duszach” Mikołaj Gogol kreśli współczesny sobie obraz Rosji, ukazując ją w sposób satyryczny. Przedstawia społeczeństwo pełne kontrastów, zdominowane przez korupcję, chciwość i moralne upadki. Poprzez groteskowe i karykaturalne przedstawienia bohaterów oraz ich codziennych perypetii, autor celnie krytykuje ówczesną rzeczywistość.
Spis treści
Jednym z głównych tematów jest krytyka biurokratycznego systemu, przedstawionego w powieści jako absurdalnie złożony i skorumpowany. Przykładem może być scena, w której Cziczikow udaje się do urzędu, by sfinalizować formalności związane z zakupem „martwych dusz”. Urzędnicy są przedstawieni jako osoby leniwe, niekompetentne i skorumpowane. „Każdy urzędnik w Rosji jest gotów sprzedać państwową pieczęć za kieliszek wódki”.
Gogol ukazuje społeczeństwo rosyjskie jako moralnie zdegenerowane, pełne ludzi kierujących się chciwością i egoizmem. Bohaterowie, z jakimi spotyka się Cziczikow, są tego doskonałym przykładem. Pluszkin jest chciwcem, który zamienia się w „żywego trupa” przez swoją obsesję na punkcie oszczędzania. Maniłow to niepoprawny marzyciel, oderwany od rzeczywistości, a Nozdriow jest awanturnikiem i hazardzistą.
Postaci szlachciców i właścicieli ziemskich są przedstawione jako leniwe, niekompetentne i oderwane od rzeczywistości. Gogol karykaturalnie ukazuje ich wady, co stanowi krytykę feudalnego systemu, w jakim żyli. „Maniłow miał wzrok słodki, jak cukier, i uśmiechał się do wszystkiego, co żywe i martwe, co jego wzrok napotykał”.
Gogol przedstawia obraz życia na rosyjskiej wsi, które jest pełne trudności. Właściciele ziemscy często zaniedbują swoje majątki, a chłopi żyją w ubóstwie. „Wszystko w gospodarstwie było w stanie nieładu: dachy w chałupach, płoty, narzędzia rolnicze – wszystko było w stanie rozkładu”.
Absurdalne i groteskowe sytuacje są wszechobecne w powieści, podkreślając irracjonalność i nonsensy ówczesnego świata. Dialogi i zachowania postaci często wywołują śmiech, ale też skłaniają do refleksji nad kondycją społeczeństwa. „Cziczikow, patrząc na wspaniałą architekturę dworu, myślał: «Zaiste, nie ma w Rosji nic stałego i pewnego, oprócz jej niepewności»”.
Podróż Cziczikowa po różnych majątkach szlacheckich jest nie tylko osią fabularną powieści, ale także metaforą stanu rosyjskiego społeczeństwa. W każdym majątku spotyka się z innymi rodzajami degeneracji i zepsucia, co ukazuje różnorodność problemów trapiących kraj. „Dokądże pędzisz, Rosjo, daj odpowiedź! Nie daje odpowiedzi. Cudownym dźwiękiem brzmi dzwoneczek; grzmi i staje się wiatrem rozrywane na strzępy powietrze”.
Wielu bohaterów Gogola, mimo otaczających ich ludzi, jest samotnych i izolowanych. Ich życie jest pustką, wypełnioną jedynie pragnieniem materialnych dóbr. Ta izolacja jest metaforą duchowego ubóstwa i braku głębszych więzi międzyludzkich. „Pluszkin zamienił się w starca, który nie miał żadnych przyjaciół, a jedynym jego towarzyszem była chciwość”.
Poprzez „Martwe dusze” Gogol rysuje barwny, aczkolwiek ponury obraz Rosji, który skłania do refleksji nad kondycją ludzką i społeczną. Jego krytyka jest pełna ironii, ale również głębokiego współczucia dla kraju i jego mieszkańców.
Aktualizacja: 2024-08-08 15:04:42.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.