Obłoki – interpretacja

Utwór Czesława Miłosza „Obłoki” łączy w sobie opis natury i katastroficzną wizję nadchodzącego kataklizmu. Przepływające po niebie chmury stają się dla podmiotu lirycznego źródłem swoistego objawienia. Przyroda w utworze jest zdolna do przemyśleń i odczuwania emocji.

Obłoki - geneza utworu

Obłoki - analiza utworu

Obłoki - interpretacja utworu

Obłoki - geneza utworu

Wiersz został wydany w tomiku „Trzy zimy” w 1936 roku. Przypada więc na epokę dwudziestolecia międzywojennego, będącego początkowym etapem twórczości Miłosza.

Autor należał wtedy do wileńskiej grupy literackiej Żagary, skupionej wokół czasopisma o tej samej nazwie. Ich utwory wpisywały się w nurt katastrofizmu, obecny również w utworze „Obłoki”. Młodzi artyści przeczuwali nadejście II Wojny Światowej, kryzys ówczesnej rzeczywistości. Ich utwory charakteryzowały się pesymizmem spowodowanym nieuchronnym zbliżaniem się katastrofy. Żagaryści opisywali upadek kultury i wszystkich najważniejszych wartości, przewidywali, że przyszłość będzie jeszcze trudniejsza. W ich wierszach pojawiają się motywy biblijne, najczęściej związane z Apokalipsą św. Jana. Wiersze żagarystów często przypominają prorocze sny i wizje.

Utwór „Obłoki” powstał w 1935 roku, gdy Miłosz miał dwadzieścia cztery lata. Młody poeta poszukiwał swojej artystycznej drogi, odczuwał wielki ciężar jaki wiąże się z realizacją swojego powołania do tworzenia. Wiersz ukazuje trudną sytuację człowieka, który musi zmierzyć się z nadchodzącą katastrofą i swoimi wewnętrznymi rozterkami.

Obłoki - analiza utworu

Utwór ma budowę stychiczną, poeta nie zastosował podziału na strofy. Składa się z trzynastu wersów, pojawiają się liczne przerzutnie, czyli przeniesienia części wypowiedzenia do kolejnego wersu.

Wiersz należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Świadczy o tym obecność czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej i odpowiednich zaimków („moje ob­ło­ki”, „we mnie py­cha”, „spusz­czam oczy”, „za­snę”). Osoba mówiąca jest silnie związana z przyrodą, czuje się właścicielem obserwowanych obłoków. Wypełnia ją strach, nie tylko przed nadchodzącą apokalipsą, ale też ciemnymi stronami ludzkiej natury. Utwór należy do liryki inwokacyjnej, podmiot liryczny zwraca się do tytułowych obłoków. Pojawiają się więc apostrofy („Ob­ło­ki, strasz­ne moje ob­ło­ki”, „O, jak­że wy strasz­ne je­ste­ście, stró­że świa­ta, ob­ło­ki!”). Wiersz ma także cechy osobistego wyznania, spowiedzi podmiotu lirycznego, a nawet modlitwy.

Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Przyroda nabiera w wierszu cech ludzkich, zastosowano personifikacje („żal i smu­tek zie­mi”, „li­to­ści­wa ogar­nie mnie noc”). Pojawiają się także liczne epitety („strasz­ne moje ob­ło­ki”, „ob­ło­ki bia­łe i mil­czą­ce”, „snu mar­twe­go”, „naj­pięk­niej­sze far­by”). Wizja podmiotu lirycznego ma charakter przenośny, zastosowano metafory („kłam­stwa mego naj­pięk­niej­sze far­by za­kry­ły praw­dę”, „spusz­czam oczy i czu­ję wi­cher, co prze­ze mnie wie­je”). Obecne są także wyliczenia („py­cha, po­żą­da­nie i okru­cień­stwo, i ziar­no po­gar­dy”). Utwór jest emocjonalny, zastosowano wykrzyknienia („O, jak­że wy strasz­ne je­ste­ście, stró­że świa­ta, ob­ło­ki!”). Na rytm wiersza wpływają powtórzenia („ob­ło­ki, strasz­ne moje ob­ło­ki”, „niech za­snę, niech li­to­ści­wa ogar­nie mnie noc”).

Obłoki - interpretacja utworu

Podmiot liryczny wygłasza monolog, skierowany do tytułowych obłoków. Targają nim silne emocje, trudno mu nad sobą zapanować. Chmury są określone jako „straszne”, co kontrastuje z ich zwyczajowym przedstawianiem w literaturze. Obłoki zazwyczaj symbolizują lekkość, ruch i płynność, są elementem sielankowego krajobrazu.

Podmiot liryczny jest tak przygnębiony i zaniepokojony, że przyroda również wydaje mu się zasmucona i rozżalona. Osoba mówiąca wpatruje się w chmury, rozmyślając o wszystkich złych uczynkach, które popełniła. Podmiot liryczny konfrontuje się z własnym sumieniem, musi stawić czoła bolesnej rzeczywistości. Cierpi, ponieważ ma wrażenie, że nie jest dobrym człowiekiem. Cechuje się pychą i okrucieństwem, nie potrafi oprzeć się pożądaniu. Odkrywa w sobie także pogardę dla innych, poczucie wyższości. Ma to odzwierciedlenie w jego zachowaniach, które są plonami, wydawanymi przez „ziarno pogardy”.

Osoba mówiąca obwinia się również o liczne kłamstwa, które mają tuszować prawdziwą naturę rzeczywistości. Podmiot liryczny jest poetą, którego twórczość ma swoje źródło w złym postępowaniu. Utwór przybiera formę spowiedzi młodego artysty, który czerpie inspirację z negatywnych zjawisk i postaw. Poeci często okłamują swoich wiernych czytelników, przedstawiają świat w prosty, nieprawdziwy sposób.

Artyści unikają bolesnej prawdy, wolą oszukiwać odbiorców swojej twórczości, uszczęśliwiać ich chwilowym przeniesieniem się do lepszej rzeczywistości. Zderzenie fikcji z prawdą jest jednak nieuniknione i przysparza wiele cierpienia. Życie w nierealnym świecie nie przygotowuje człowieka na poznanie prawdziwej natury świata. Poeci powinni przedstawiać nawet najbardziej gorzką rzeczywistość, prawda jest bolesna, ale pomaga poradzić sobie z trudnymi doświadczeniami, bardziej niż życie złudzeniami.

Osoba mówiąca wpatruje się w niebo, ale nie stawia się na miejscu Boga, nie uważa się za człowieka potężniejszego od reszty śmiertelników. Nie próbuje posiąść wiedzy niedostępnej dla ludzi, nie sądzi, że jest jej warta. Podmiot liryczny zdaje sobie sprawę ze swojej ułomności, ma wyrzuty sumienia spowodowane licznymi grzechami. Musi walczyć z brutalnym światem i pracować nad swoją twórczością, co często zdaje się go przerastać. Pojawia się silny, porywisty wiatr, który zdaje się przenikać poetę. Ukazuje on jego prawdziwą naturę, co wywołuje jeszcze większe zawstydzenie z powodu złych uczynków.

Osoba mówiąca jest pozbawiona woli walki, chce po prostu zasnąć, ukryć swoją twarz w ciemności. Nie chce nagłej naprawy świata i swojego wnętrza, ale po prostu spokoju. Z utworu bije ogromna samotność osoby mówiącej, która nawet wśród obłoków nie dostrzega obecności Boga. Podmiot liryczny zostaje całkiem sam ze swoim cierpieniem i rozterkami.

---

Przeczytaj także: Biedny chrześcijanin patrzy na getto interpretacja

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.