„Hamlet” Williama Szekspira to dramat z głównym wątkiem opartym na motywie zemsty. Historia duńskiego księcia dążącego do zemsty w imieniu ojca, wychodzi poza typowy schemat gatunku, stając się psychologicznym studium ludzkiej natury oraz refleksją nad sensem sprawiedliwości i śmierci.
Spis treści
Już w pierwszych scenach dramatu dochodzi do istotnego wydarzenia – Hamletowi ukazuje się duch jego zamordowanego ojca, byłego króla Danii. To spotkanie nie tylko zmienia życie bohatera, ale także wyznacza główną oś fabularną całej tragedii. Duch wyjawia Hamletowi prawdę o swojej śmierci, oskarżając o zbrodnię obecnego króla Klaudiusza, który, chcąc zdobyć tron, podstępnie otruł swojego brata. W ten sposób Hamlet zostaje postawiony przed moralnym dylematem – powinien pomścić ojca, ale nie wie, w jaki sposób to uczynić.
Początkowo Hamlet nie podejmuje natychmiastowego działania. Jego pragnienie zemsty rozwija się stopniowo i jest obciążone licznymi wątpliwościami. Nie jest to prosta chęć odwetu, lecz skomplikowany proces. Bohater nie chce działać pochopnie – potrzebuje dowodów, analizuje sytuację, zastanawia się nad słusznością podjęcia tak radykalnego kroku. Wszystko to sprawia, że nie jest on typowym tragicznym mścicielem, lecz postacią bardziej ludzką, pełną wątpliwości i targaną emocjami.
Hamlet znacząco różni się od bohaterów typowych tragedii zemsty, dla których dążenie do odwetu jest motywowane brakiem wątpliwości. W jego przypadku sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Przez długi czas pozostaje on rozdarty między chęcią wymierzenia sprawiedliwości a własnymi rozterkami natury moralnej. Nie chce działać bez namysłu, zastanawia się nad konsekwencjami swoich czynów, co czyni go postacią niezwykle skomplikowaną. Jego słynny monolog „Być albo nie być” jest jednym z najważniejszych momentów w całym dramacie, ponieważ właśnie wówczas Hamlet zastanawia się nie tylko nad sensem życia, ale także nad skutkami swoich decyzji. Obawia się zarówno działania, jak i jego braku, co dodatkowo wzmacnia jego tragizm. Jego refleksje są uniwersalne, więc dotyczą nie tylko zemsty, ale także ludzkiej egzystencji i roli losu w życiu człowieka.
Nie bez znaczenia jest również to, jak Hamlet podchodzi do samego aktu zabójstwa Klaudiusza. Nie chce popełnić tej zbrodni w przypadkowym momencie – zależy mu na tym, aby wymierzenie sprawiedliwości było uzasadnione. To sprawia, że zwleka z wykonaniem swojej misji.
Dążenie do zemsty w tragedii Szekspira nie jest działaniem, które przynosi bohaterowi satysfakcję. Wręcz przeciwnie – prowadzi ono do kolejnych niefortunnych wypadków. W swojej drodze do wymierzenia sprawiedliwości Hamlet nieświadomie przyczynia się do śmierci niewinnych osób. Jednym z najbardziej symptomatycznych momentów w sztuce jest zabicie Poloniusza – doradcy królewskiego i ojca Ofelii. Hamlet, będąc przekonanym, że za zasłoną w komnacie jego matki ukrywa się Klaudiusz, bez wahania zadaje cios, który okazuje się fatalnym błędem. Ofelia, która już wcześniej zdradzała wyjątkową wrażliwość, nie jest w stanie poradzić sobie ze stratą ojca. Popada w szaleństwo, a jej zachowanie staje się coraz bardziej irracjonalne. Ostatecznie dziewczyna ginie – czy była to śmierć przypadkowa, czy samobójcza, pozostaje kwestią otwartą.
Wątek zemsty nie kończy się na Hamlecie – Laertes, syn Poloniusza i brat Ofelii, również pragnie pomścić swojego ojca. Podburzony przez Klaudiusza, decyduje się na konfrontację z Hamletem, a więc inicjuje pojedynek. W jego wyniku giną niemal wszyscy główni bohaterowie dramatu – Hamlet, Laertes, Gertruda i Klaudiusz.
Ironią losu jest fakt, że ostatecznie duńska korona trafia w ręce Fortynbrasa – norweskiego księcia, który nie brał czynnego udziału w konflikcie. Może to symbolizować absurdalność działań opartych na żądzy zemsty – walka o sprawiedliwość prowadzi jedynie do śmierci uczestników, a władza przechodzi w ręce osoby spoza konfliktu.
Tragedia Szekspira czerpie inspirację z typowych schematów tragedii zemsty, jednak istotnie je modyfikuje. W tradycyjnych utworach tego gatunku bohater niemal od razu dąży do odwetu, nie podważając jego zasadności. Tymczasem Hamlet jest postacią znacznie bardziej refleksyjną – jego zemsta nie jest wynikiem czystej nienawiści, ale wewnętrznej walki. Dzięki introspekcji bohatera dramat nabiera nowego wymiaru. Staje się nie tylko historią o wendecie, ale także analizą ludzkiej psychiki, moralności i konsekwencji wyborów. Szekspir pokazuje, że zemsta nie jest prostym aktem, lecz wieloaspektowym procesem, który wpływa nie tylko na osobę dokonującą odwetu, ale także na całe otoczenie.
Hamlet nie jest typowym bohaterem tragedii zemsty, ponieważ jego działania są w dużej mierze wynikiem zbyt długiego procesu nadanalizowania. Jego wątpliwości i opóźnianie wykonania zemsty sprawiają, że dramat wyróżnia się spośród innych utworów o podobnej tematyce.
Szekspir nie daje jednoznacznych odpowiedzi na pytanie o sens zemsty i jej konsekwencje. W „Hamlecie” widzimy, że każde działanie ma swoje skutki, więc człowiek pozostaje wplątany w skomplikowane układy zależności. Młody książę duński nie jest w stanie uciec przed przeznaczeniem. Jego zemsta nie prowadzi do sprawiedliwości, lecz do jeszcze większego chaosu. Dramat można interpretować jako przestrogę przed ślepym dążeniem do odwetu. Zemsta nie rozwiązuje problemów – wręcz przeciwnie, pogłębia je, niszcząc nie tylko tego, kto jej dokonuje, ale także niewinne osoby wokół. W końcowej scenie sztuki trup ściele się gęsto, a nikt nie wychodzi z tej walki jako zwycięzca.
W ten sposób Szekspir poddaje pod rozwagę uniwersalne kwestie – czy zemsta jest słusznym rozwiązaniem? Czy przynosi ukojenie, czy raczej prowadzi do jeszcze większego cierpienia? Hamlet, mimo swoich szlachetnych intencji, pada ofiarą własnych decyzji, a jego historia staje się tragicznym dowodem na to, że przemoc rodzi tylko kolejną przemoc.
Aktualizacja: 2025-03-03 17:42:01.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.