Władysław Bełza, fot: Józef Eder, 1877
Władysław Bełza przez częste poruszanie tematyki narodowej i patriotycznej bywa nawet nazywany piewcą polskości. Jeden z przykładów jego dzieł o tematyce patriotycznej to wiersz „Ziemia rodzinna” opublikowany w tomie „Katechizm polskiego dziecka” z 1900 roku. W ten sposób Bełza angażował się w kształtowanie polskiej tożsamości wśród młodego pokolenia.
Spis treści
Utwór ma budowę stychiczną, nie pojawia się w nim podział na strofy. Składa się z czternastu wersów, liczba zgłosek w wersie wynosi od dziesięciu do dwunastu. Pojawiają się rymy parzyste.
Wiersz należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej („kocham”, „moja kołyska”), jak sugeruje tytuł tomiku, prawdopodobnie jest to dziecko wyrażające miłość do ojczyzny. Na końcu utworu zajmuje głos w imieniu zbiorowości polskiego młodego pokolenia, wypowiada się w pierwszej osobie liczby mnogiej („tak dla nas droga”).
W utworze pojawiają się liczne środki stylistyczne. Pojawia się apostrofa do ojczyzny („ty się przeglądasz Ojczyzno moja”) oraz wyliczenie („góry, lasy i gaje, potężne rzeki, ciche ruczaje”). Obecne są także epitety („duszą niewinną”, „ziemię rodzinną”, „barwne kwiaty”, „potężne rzeki”, „ciche ruczaje”), metafory („Ojczyzno moja, krwią użyźniona, we łzach skąpana”), archaizmy („Całem mem sercem”, „mię żywią”, „które mię stroją”), anafory („Kocham te barwne kwiaty na łące,/kocham te łany kłosem szumiące”) i powtórzenia („na której moja kołyska stała”, „i której dawna karmi się chwała”). Wiersz kończy wykrzyknienie („tak dla nas droga i tak kochana!”).
Podmiot liryczny wyraża głęboką miłość do ojczyzny. To nie tylko zwykła przywiązanie, ale niemalże zakochanie się w krajobrazie, który uważa za święty. Potężne rzeki, malownicze ruczaje, majestatyczne góry, tajemnicze lasy, rozległe łąki i urodzajne pola tworzą kolorowy obraz tytułowej ziemi rodzinnej. Podmiot liryczny podnosi tę ziemię na piedestał, czyniąc ją miejscem szczególnym, ponieważ to tutaj zaczęła się jego życiowa historia, a polskie pola dostarczały mu pokarmu od najwcześniejszych lat.
Mimo tego idyllicznego obrazu, podmiot liryczny nie pomija ciemnej strony historii. Naród polski musiał przejść przez ciężkie chwile, oddając krew i tracąc wszystko w walce o tę ziemię. Pomimo cierpień, podmiot liryczny czuje dumę z patriotyzmu i bohaterstwa swoich przodków. Ziemia ta stała się nie tylko miejscem życia, lecz także świadectwem walki i poświęcenia.
Podmiot liryczny uznaje ojczyznę za coś wyjątkowego, wręcz świętego. Przypisuje ziemi rodzinnej cechy matczynej opieki, określa ją jako miejsce, które trzeba chronić i podziwiać. Łzy i krew patriotów, które wsiąkły w pola i łąki, są dla niego jak historyczne ślady, przypominające o bohaterstwie poprzednich pokoleń. Osoba mówiąca wspomina też o swojej duszy: jego oddanie jest tak głębokie, że chce związać się z ojczyzną nawet po śmierci, a dusza, w przeciwieństwie do ciała, jest wieczna.
Władysław Bełza był neoromantykiem, czego sygnały znajdujemy również w tym utworze. Podmiot liryczny wyraża umiłowanie wolności i ojczyzny oraz inspiruje się polską kulturą, którą ceni sobie ponad wszystko inne. Neoromantycy skupiali się na wyjątkowości i pięknie ojczystej ziemi. W utworze widoczne są silne elementy romantycznej miłości do przyrody, gdzie natura staje się niemal kolejnym bohaterem, ożywionym podmiotem utworu. Opisy przyrody są pełne uczucia i oddania, ukazując jej piękno jako integralną część polskiego krajobrazu.
Wiersz jest cennym świadectwem miłości ojczyzny. W kontekście zbioru „Katechizm polskiego dziecka” widać motywację poety, który chciałby kształtować postawy patriotyczne w kolejnych pokoleniach.
Aktualizacja: 2024-09-04 15:23:57.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.