„Mendel Gdański” to tytuł noweli autorstwa Marii Konopnickiej, twórczyni, która kojarzona jest przede wszystkim z utworami skierowanymi do dzieci. W tym dziele porusza ona jednak zagadnienie antysemityzmu i opisuje losy rodziny zasymilowanych Żydów, Mendla i Jakuba Gdańskich, którzy mimo to padają ofiary pogromu w Warszawie w drugiej połowie dziewiętnastego wieku.
Tytuł, który Maria Konopnicka nadała swojej noweli, odnosi się bezpośrednio do imienia i nazwiska jej głównego bohatera, którym jest Mendel Gdański. Mężczyzna otrzymał takie imię, ponieważ był piętnastym dzieckiem, jakie narodziło się jego rodzicom i ma czternaścioro starszego rodzeństwa. Sam Mendel mówi o tym następująco, że po tym, jak przyszło na świat czternaścioro dzieci w jego rodzinie, to on urodził się jako piętnasty na Starym Mieście, za żółtymi kamienicami, blisko apteki. To właśnie ten fakt skłonił jego rodziców do nadania mu imienia, jakim było właśnie Mendel.
Obecnie określenie „mendel” nie jest już w Polsce powszechnie używane, ale dawniej stosowano je, by opisać piętnaście sztuk czegoś. Najczęściej słowa mendel używana do określenia liczby roduktów rolnych. Oznaczało to jedną czwartą kopy i szczególnie popularne i powszechnie wykorzystywane stało się w Polsce mniej więcej od XIV wieku. Pokazuje to, że rodzice bohatera podchodzili do dzieci w bardzo praktyczny, wręcz użytkowy sposób.
Mendel tłumaczy także w noweli pochodzenie swojego nazwiska. Oświadcza, że oprócz tego, że nazywa się Mendel, to jeszcze Gdański. Dalej wyjaśnia, że Gdański oznacza osobę albo rzecz, która pochodzi z Gdańska. Opowiada, że gdańska może być wódka, szafa albo kufer oraz on sam. Mendel mówi, że nie jest paryski, berliński czy wiedeński, tylko właśnie Gdański. To nazwisko miało prawdopodobnie odciągnąć uwagę cenzury od Warszawy, w której rozgrywa się opowieść. Imię i nazwisko głównego bohatera są zatem znaczące i istotne dla opowieści.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.