Władysław Reymont, dokonuje w swojej powieści „Chłopi” mitologizacji chłopskiej egzystencji, nadając dziełu cechy epopei. Tworząc panoramiczny, oderwany od konkretnych ram czasowych obraz życia wiejskiego nadał mu cechy uniwersalne. Dokonał tego poprzez cykliczne ukazanie czasu oraz nadanie postaciom cech archetypowych. ważnym elementem mitologizacji „Chłopów” jest też ukazanie życia gromady — posiadającej swoje chwile zjednoczenia, ale również zagrożenia.
Pomimo bycia powieścią naturalistyczną, „Chłopi” nie mają ściśle określonej daty wydarzeń. Dzięki temu stają się one ponadczasowe, a przedstawiona historia zyskuje cechy uniwersalne. Podobnie sam sposób przedstawienia chronologii wydarzeń. Wieś nie liczy bowiem czasu w sposób linearny, dzielony przez znane nam jednostki. Życiem gromady kierują dwa zamknięte cykle: przyroda i obrzędowość.
Ciągle powtarzające się pory roku wyznaczają rytm prac polowych, nierozerwalnie łącząc z ludzkim życiem. Staje się ono przez to częścią odwiecznego cyklu, odzwierciedla go. Nie bez powodu Reymont kolejnym tomom powieści nadaje nazwy od pór roku, które niejako porównać możemy do kolejnych etapów życie mieszkańców wsi. Człowiek i przyroda to jedno, tak był, jest i będzie.
Obrzęd stanowi zaś nośnik starożytnego rytuału. Każdemu etapowe życia towarzyszy jakiś gest, element kultury i wierzeń. Nie są one przy tym jedynie katolickie, swoimi korzeniami sięgają o wiele głębiej, ku czasom ukrytym za zasłoną niepamięci. Połączenie religijności chrześcijańskiej, pradawnych zabobonów słowiańskich i tradycji ludowej ukazuje starszy od jakiegokolwiek kalendarza sposób odmierzania czasu. Wybijany przez naturę i starożytne obrzędy oddaje odwieczność chłopskiego bytu.
Sama gromada również nosi cechy mitologiczne, uniwersalne. Przypomina bowiem odwieczną grupę, społeczność nadającą kształt światu swoich mieszkańców. Jest ściśle zhierarchizowana, a wykluczenie z niej stanowi na swój sposób koniec doczesnego życia. Rzeczywistość poza Lipcami jakby nie istnieje, a świat kończy się jedynie na okolicach wsi. To typowe dla pierwotnych, mitycznych form myślenia, gdzie jedynie społeczność stanowiła porządek wobec „nieznanego” obcego spoza niej.
Gromada ma przy tym swoje wewnętrzne dramaty, razem celebruje też radości i toczy wojny. Najlepszym przykładem jest tutaj walka o las, będąca niczym bitwa z eposów. Świat wiejskiej gromady z Chłopów był nawet przez pewnych krytyków literackich porównywany do świata achajskich miast-państw opisanych przez Homera. Dzieli bowiem z nim swoją odwieczność, spójność i pełnię.
Bohaterowie Chłopów noszą przy tym cechy archetypów. Ich zachowania i wzajemne relacje przynoszą na myśl odwieczne problemy ludzi. Mamy więc pożądanie, zdradę, zazdrość, a nawet konflikt ojca z synem. Typowo archetypowym bohaterem jest w powieści Boryna, kreowany przez Reymonta na chłopa-Piasta. Związany z ziemią, silny fizycznie i psychicznie, kończy nawet w symboliczny sposób. Wychodzi na ostatni zasiew, ostatecznie łącząc się z ziemią-karmicielką. Podobnie jest z Jagną, której przypada rola zarzewia nieszczęść i odwiecznej femme fatale. Jej koniec również nosi znamiona typowe dla mitu. Jagna zostaje wyrzucona poza obręb gromady, posadzona na wozie z kupą gnoju i wywieziona poza wieś.
Mitologizowanie polega na nadaniu danemu dziełu cech mitu, czyli przeniesienie go na płaszczyznę uniwersalną. Reymont nadał swojej powieści cech „epopei chłopskiej”, to jest, oderwał ją od konkretnego miejsca i czasu. Lipce mogą być każdą polską wsią, istniejącą w niesprecyzowanym czasie. Oddają przez to samą specyfikę wiejskiego świata, jego uniwersalną kwintesencję. W taki sam sposób możemy traktować kierujące nim zasady i mieszkańców. Sami w sobie stanowią archetyp, pewna ponadczasową luminescencję życiowej prawdy. To z kolei stanowi kwintesencję mitu.
Aktualizacja: 2023-05-31 20:20:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.