Naturalizm to nurt literacki, którego najważniejszym założeniem jest jak najwierniejsze przedstawianie rzeczywistości. Oczywiście, każdy z nas podchodzi do świata w sposób subiektywny. W założenia naturalizmu wpisuje się jednak każdy obraz literacki, który jest szczerą opinią twórcy na temat opisywanego środowiska. Chociaż literatura jest sztuką, w przypadku naturalizmu ma podobne założenia do nauki - ma jak najbardziej opierać się na faktach. Jednym z najlepszych przykładów tego typu utworów w polskiej literaturze jest powieść społeczno-obyczajowa Władysława Reymonta „Chłopi”.
Do głównych założeń naturalizmu należy dokumentalizm. Opis świata przedstawionego powinien być obiektywny i dokładny, autor ma w pewnym sensie odgrywać rolę kronikarza. Zdaniem naturalistów powieść nie miała jednak być wyłącznie źródłem rozrywki, ale przede wszystkim narzędziem poznania świata.
Charakterystyczny dla naturalizmu jest również determinizm. Oznacza to, że los człowieka nie jest zależny wyłącznie od niego samego. Za ludzkimi działaniami w dużej mierze stoją czynniki biologiczne i społeczne. Twórczość naturalistów bywa utożsamiana z brzydotą, jednak nie taki jest jej cel. Brutalne opisy, szczegółowe przedstawianie ludzkiej fizjologii wynika po prostu zainteresowania ludzką naturą i chęcią jej pełnego przedstawienia. Naturaliści nie szukali kontrowersji, ale przedstawiali życie w całości, nie unikając jego złych stron.
Reymont czerpał z naturalizmu przedstawiając życie zbiorowości. Świat oczywiście był przefiltrowany przez światopogląd i osobowość Reymonta, ale szczegółowo przedstawił obyczaje i obrzędy mieszkańców Lipiec. Autor przedstawił życie chłopów w panoramiczny sposób, ukazując zarówno wyjątkowe, jak i codzienne chwile. Reymont opisał ciężką pracę w polu, posiłki i rodzinne konflikty, ale też wyjątkowe wydarzenia w życiu wsi: wesele Macieja i Jagny, religijne święta czy bitwę o las.
Życiem mieszkańców Lipiec kierowały głównie czynniki społeczne i biologiczne. Bohaterowie nieustannie musieli walczyć o byt uprawiając ziemię. Ci, którzy nie mieli własnego gruntu, pracowali dla gospodarzy. We wsi istniała jasna hierarchia, w dużej mierze związana z ilością posiadanego gruntu. Parobkowie byli znacznie mniej szanowani od gospodarzy, nikt nie liczył się z ich losem. Jako przykład może posłużyć chociażby śmierć Kuby Sochy, szczegółowo opisana przez Reymonta. Parobek wykrwawił się samotnie w stodole, podczas gdy gospodarze bawili się na weselu Jagny i Macieja.
Życie chłopów w dużej mierze było też zależne od pór roku, ponieważ utrzymywali się z uprawy ziemi. To od natury zależało, jakie prace chłopi mieli do wykonania, jak odpoczywali w czasie wolnym oraz jak się im powodziło, szczególnie w przypadku wyrobników, nieposiadających własnego gruntu, którzy zimą cierpieli chłód i głód. Reymont nie unikał mówienia o nędzy i cierpieniu, ponieważ była to nieodłączna część życia.
Zachowaniem chłopów niejednokrotnie kierowały też instynkty. Antek i Jagna ulegli pożądaniu i romansowali ze sobą wbrew wszelkiemu rozsądkowi: Jagna była żoną ojca Antka, a młody Boryna miał żonę i dzieci. Ich romans doprowadził do skandalu, w wyniku którego Jagna została wykluczona z wiejskiej społeczności. Jednostka nie była w stanie przeciwstawić się gromadzie, lokalną społecznością rządziły surowe zasady. Nawet Antek nie stanął w obronie swojej dawnej kochanki, wolał trzymać z gromadą. Ta sytuacja pokazuje, że w człowieku przetrwał pierwotny instynkt przetrwania - trzymania się ze społecznością.
Warto pamiętać, że naturalizm był dla Reymonta jedynie narzędziem, a nie przewodnią koncepcją dzieła. Elementy naturalistyczne posłużyły do stworzenia epopei chłopskiej, czyli pełnego obrazu życia w Lipcach.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:24:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.