Jaką wymowę ma kończący Pana Tadeusza epilog?

Autorem opracowania jest: Piotr Kostrzewski.

Epilog kończący Pana Tadeusza Adama Mickiewicza ma wyraźnie charakter nostalgiczny. Początkowo wyraża gorzkie odczucia człowieka pozbawionego ojczyzny, obcego wszędzie na całej ziemi. Druga część epilogu przywołuje jednak obraz krainy lat dzieciństwa - wspomnienia, którego nie można odebrać. Mickiewicz wspomina nostalgicznie przeszłe lata, kreując je na krainę szczęśliwości i w tej nostalgicznej wizji upatrując jedynego pocieszenia dla serca Polaka - wygnańca.

Interpretacja epilogu Pana Tadeusza

Pierwsza część epilogu Pana Tadeusza opisuje smutny los emigrantów. Mickiewicz wyznaje wręcz, że ucieczka z umierającej ojczyzny przyniosła więcej niedoli, niż pozostanie na terenie Polski. Emigrant pozbawiony rodzinnego kraju wszędzie jest bowiem obcy, a ciągnie się za nim jedynie złą sławą i niezgoda. Nikogo również tak naprawdę nie obchodzi ani los Rzeczpospolitej, ani jej osieroconych dzieci. Zdolni jedynie do zrozumienia we własnym gronie wspominają wiec kraj, który w ich oczach ma więcej cnoty niż obecne miejsce wygnania.

Mickiewicz dostrzega przy tym jedyne miejsce pocieszenia dla emigranta - własne serce. Przechowuje on tam bowiem wspomnienie krainy lat dziecinnych. Idylliczna wizja posiada tutaj rysy krainy szczęśliwości lub wręcz tak zwanego "złotego wieku". Niesie przy tym nie tylko chwilowe ukojenie, należy ją przy tym podtrzymać dla przyszłych pokoleń. Wieszcz chce, by stała się ona podwaliną przyszłej tożsamości narodowej - zaszła pod strzechy, a po zwycięstwie Polaków bawiła okrwawionych rycerzy wolności ojczyzny.

Nie można ukryć, że epilog do Pana Tadeusza ma wyraźny charakter nostalgiczny. Widać tu bowiem tęsknotę zmieszaną z goryczą rzeczywistości. Mickiewicz w żadnym wypadku nie pogrąża się jednak w rozpaczy. Nostalgia ma tutaj wymiar pozytywny, pozwala przetrwać i nie zatracić tożsamości. Wiąże się przy tym z gloryfikacją przeszłości, tworzeniu czegoś na kształt narodowego mitu.

Wieszcz zdaje się dostrzegać w tym siłę narodowotwórczą - zapewne widzi w Panu Tadeuszu ową "krainę lat dziecięcych", której siła oddziaływania dla Polaków ma być podobna do mocy homeryckich eposów wobec Greków.

Z nostalgii chce więc wyprowadzić Mickiewicz tożsamość. Ta zaś utworzy naród, zdolny nareszcie odzyskać utraconą niepodległość. Tak zapewne widział autor swoją rolę i moc jako wieszcza narodowego. Warto zwrócić na to uwagę w samym epilogu, gdzie wyraźnie podkreśla chwałę wieszczów pośród narodu Polskiego.


Przeczytaj także: Od pokory do rozpaczy ‒ postawy człowieka doświadczanego przez los. W pracy odwołaj się do: wybranej lektury obowiązkowej, innego utworu literackiego oraz wybranych kontekstów.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.