Ignacy Krasicki to jeden z czołowych przedstawicieli polskiego Oświecenia. Jego dorobek poetycki to przede wszystkim liczne bajki oraz satyry obnażające przywary społeczeństwa Rzeczpospolitej XVIII wieku. Już na pierwszy rzut oka czytelnik może zauważyć dużą rolę śmiechu w dziełach księcia poetów polskich. Bierze się ona z zasady twórczości oświeceniowej "ucząc - bawić, bawiąc - uczyć".
Przedstawiona powyżej zasada twórczości doby Oświecenia wynika z dydaktycznego charakteru, jaki ta epoka nadała literaturze i poezji. Otóż wiek rozumu, jak inaczej nazywano ten okres historyczny, dążył do racjonalnego ukształtowania społeczeństwa. Znaczyło to nie więcej niż upowszechnianie pośród ludzi zachowań moralnych, tępienie złych nawyków i przywar. Twórcy oświeceniowi w swojej sztuce widzieli więc przede wszystkim narzędzie edukacji, owego "oświecenia" blaskiem rozumu. W celu upowszechnienia swoich idei literaci nadawali im lekki i rozrywkowy charakter. Nie od dzisiaj wiadomo bowiem, że człowiek lepiej przyswaja sobie właśnie takie treści.
Śmiech w twórczości Ignacego Krasickiego ma właśnie takie zadanie. Stanowi narzędzie upowszechniania idei oświeceniowych oraz broń przeciwko zachowaniom uznawanym przez poetę za negatywne. Warto zauważyć to na przykładzie pisanych przez niego bajek oraz satyr, stanowiących znaczną część twórczości poety.
Bajki Krasickiego swój rozrywkowy charakter realizują przede wszystkim poprzez krótką formę, nasyconą interesującą fabułą. Mamy w nich do czynienia z zabawnymi sytuacjami, postaciami alegorycznymi o komicznym zabarwieniu, czy ciekawą grą słów. W bajce "Szczur i kot" mamy dla przykładu humor słowny, gdy gryzoń, siedząc na ołtarzu, mówi: "Mnie to kadzą". Przeradza się on następnie w sytuacyjny, kiedy zakrztuszony oparami szczur zostaje przydybany przez kota. Cała ta sytuacja ukazuje w zabawny sposób skutki nadmiernej próżności, ale również niebezpieczeństwo krótkowzroczności. Zapatrzony w siebie szczur nie zauważył bowiem skradającego się od boku drapieżnika.
Śmiech w swej najczystszej formie występuje u Krasickiego przede wszystkim w satyrach. Ten rodzaj utworów synkretycznych za cel stawia sobie piętnowanie ludzkich przywar, wad, zachowań, a także obyczajów, polityki, konkretnych stanowisk, grup społecznych, stosunków między nimi panujących lub idei. Czyni to zaś poprzez ich wyśmiewanie na różne sposoby. Jak szeroko ujętą formą krytyki może być satyra, doskonale obrazuje dzieło pt. "Pijaństwo".
Utrzymane w formie monologu dwóch szlachciców dzieło przede wszystkim wyśmiewa powszechne w Polsce pijaństwo. Zabawna historia Sarmaty leczącego kaca alkoholem i pomstującego na naużywanie trunku kończy się dla niego pijatyką, bójką i obrażeniami. Co ciekawe, Krasicki ukazuje tutaj śmieszność nie tylko samego pijaństwa, ale też polskiego marzycielstwa politycznego i warcholstwa. Kończąca historię bójka wydarzyła się bowiem w konsekwencji burzliwej debaty politycznej, gdzie kilku szlachciców snuło niewyobrażalne i nierealne plany dla Rzeczpospolitej. Śmiech obnaża tutaj prawdziwą naturę takich zachowań, ukazując ich bezsens oraz marne skutki.
Podsumowując, humor w dziełach Ignacego Krasickiego jest narzędziem dydaktycznym. Poeta ucząc - bawi, bawiąc - uczy. Śmiech ten przyjmuje przy tym formę oręża, nastawionego przeciwko zjawiskom negatywnych w rozumieniu Krasickiego. Ośmieszając przywary społeczne, autor liczy na zniechęcenie do nich i w konsekwencji odrzucenie.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.