Oświecenie to interesujący czas dla Polski. Osłabiona Rzeczpospolita nareszcie doczekała się ludzi, którzy pragnęli odnowy państwa oraz narodowego obyczaju. Było zaś nad czym pracować. Sarmatyzm - swoista ideologia szlachty, uległa ogromnemu zwyrodnieniu. Szlachetni, wolni ludzie o walecznych sercach ustąpili pola swarliwym warchołom, którzy potrafili sprzedać Rzeczpospolitą za pensję od rosyjskiego ambasadora. Społeczeństwo trawiło wiele problemów, na które wrażliwi byli ci, którzy chcieli zmian. Wśród nich był m.in. Ignacy Krasicki. Krytykując co złe, wystawił zarazem ciekawy pomnik swoich czasów, jakby lustrzane odbitych. Warto go poznać i wyciągnąć z tego wnioski.
Tematyka dzieł Ignacego Krasickiego odnosi się do edukacyjnego założenia, jakie nadano sztuce oświecenia. Autor wybierał więc same przywary, chcąc w ten sposób zwrócić na nie uwagę i wzbudzić wokół nich dyskusję. Warto więc już na wstępnie zaznaczyć, że poeta kreuje obraz niepełny, który należy uzupełnić "lustrzanym odbiciem" ukazanych przywar Sarmatów.
Jakie to jednak były przywary? Sądząc po tematyce, na pierwszy plany wybijały się: pycha, brak wykształcenia i pijaństwo. Bajki Krasickiego ganią te postawy wielokrotnie, podobnie jego satyry. Wszystkie trzy spotkać możemy np. w Monachomachii, ale również w utworach Pijaństwo czy Kruk i lis. Jeżeli chodzi o Monachomachię, porusza ona też problem upadku moralnego duchowieństwa. Krasicki krytykuje system nauczania kościelnego oraz brak dyscypliny mnichów. W bajce Dewotka ukazuje za to hipokryzję którą charakteryzuje się wiele wierzących osób i ich powierzchowne rozumienie zasad wiary. Warto przy tym podkreślić, że Krasicki sam był duchownym - nie należał więc do wrogów religii, którzy w oświeceniu święcili triumfy.
Krasicki pokazuje nam więc społeczeństwo religijne, podzielone na stany społeczne i nieco przeżarte dekadencją. Musiało być ono w kryzysie politycznym, ponieważ poeta stworzył kilka bajek opisujących właśnie ten aspekt życia. Wół minister chwali rozumowe, spokojne rządy, zaś Pająk i mucha ujawnia niesprawiedliwość społeczną systemu prawnego. Ta ostatnia bajka sugeruje również ogromne rozwarstwienie ekonomiczne wśród mieszkańców Rzeczpospolitej. Jagnie i wilcy wskazują przy tym na wszechobecną przemoc wobec słabszych. Z drugiej strony Pieśń IX chwali przymioty patriotyczne, co może sugerować istnienie godnych naśladowania postaw wśród Polaków tego okresu, a bajka Myszy mądrość ludzi starszych.
Należy wiec pamiętać, że pisane przez Krasickiego dzieła nie są pełnym obrazem epoki, a jedynie jej celowym wycinkiem. Poeta skupiał się bowiem na negatywach, pozytywne cechy swoich krajan czasami jedynie ukazując dla ich pochwalenia. Możemy więc jedynie wnioskować o problemach tamtego okresu, nigdy jednak o częstotliwości tych problemów.
Jak więc widać, XVIII wiek to w utworach Krasickiego czas rozpusty, powszechnej ciemnoty i upadku obyczaju. To, że znaleźli się jednak ludzie chcący działać w celu poprawy sytuacji, sugeruje zarazem istnienie zarazem ludzi światłych, kroczących ku pewnemu ideałowi. Warto przy tym zwrócić uwagę jeszcze na jedną rzecz, szczególnie na tle Bajek. Wyrażają one często nie tylko przywary ludzi epoki. Ich mądrość wydaje się ponadczasowa, dlatego ukryto ją za alegoriami. Jeżeli poddamy XXI wiek uczciwej refleksji, zauważymy, jak wiele z tych opowiastek nadal jest aktualnych. Tak więc, choć mówimy o wesołej twórczości, jest to jednak smutne.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.