Bajki i satyry Ignacego Krasickiego to perły polskiej literatury, nie tylko ze względu na ich artystyczny kunszt. Krasicki, jako typowy przedstawiciel oświecenia, swoimi dziełami chciał obnażać przywary ludzkie dla skuteczniejszego ich wyparcia z życia publicznego. Dlatego stanowią też bogate źródło wiedzy o problemach współczesnego wybitnemu Polakowi społeczeństwa. Czy jednak niosą ze sobą jakąś ponadczasową mądrość? Świat i Polacy zmienili się przecież przez te dwieście lat. Rozum jest jednak transcendentny, takoż oświecenie. Dlatego bajki i satyry Ignacego Krasickiego można uznać za ponadczasowe. Tezy tej najlepiej jednak niech bronią same, zawarte w poniższym tekście.
Aby zrozumieć niezbywalny charakter mądrości utworów Krasickiego, najpierw należy przeanalizować powód ich powstania i przyjęcia tak specyficznych form literackich. Książę poetów polskich żył w okresie oświecenia. Przyjęte wtedy prądy myślowe nakazywały niesienie kaganka oświaty ku masom, racjonalne polepszenie doli człowieka. Sztuka, w tym więc również literatura, miały być narzędziem owego "oświecenia", czyli nieść jakąś naukę.
Krasicki chciał więc swoimi dziełami pouczyć odbiorcę, a czasami wskazać jakiś społeczny problem. Forma, jaką wybrał, to jest bajka oraz satyra, stanowiły najprzedniejsze ku temu narzędzie. Ta pierwsza stanowi przykład prostego, alegorycznego utworu, do którego zrozumienia nie potrzeba dogłębnej znajomości kultury. Wywodzi się wręcz ze swojego ludowego odpowiednika - baśni. Łatwo więc rozpropagować ją pośród mas, pamięć przyjmuje ją naturalnie i bez oporów.
Satyra zaś wykorzystuje śmiech jako oręż. Ludzie to gatunek niezwykłe łasy na rozrywkę, łączenie jej z pouczeniem daje więc niezwykle pozytywne skutki. Satyra uderza ostrzem śmiechu niezwykle celnie i zarazem dobitnie, deprymując zjawisko przez siebie ukazywane. Działa to znacznie bardziej niż jakiekolwiek potępienie, dodatkowo ludzie szybko ją sobie przyswajają.
Przyjrzyjmy się więc teraz samym Bajkom Krasickiego. Przypominają one mocno utwory La Fontaine'a, które miały zresztą bardzo podobny wydźwięk. Każda z nich niesie jakąś naukę, przedstawioną w sposób alegoryczny. Kruk i lis dajmy na to, przedstawia nam opowieść o ptaku tracącym ser w wyniku podstępu rudego zwierza. Łatwe skojarzenie bohaterów z pewnymi cechami ludzkimi jest zrozumiałe również dzisiaj, dzięki czemu utwór się nie starzeje.
Co jednak z jego morałem, czy on również ma tak ponadczasową wartość? Kruk traci ser w wyniku połechtania własnego ego przez lisa, co ostrzega przed niecnymi zamiarami lizusów. Ta mądrość zbudowana jest na podstawie obserwacji ludzkiej natury, stanowi więc prawdę zawsze aktualną - natura człowieka nie ulega bowiem zmianie nigdy. Wszystkie bajki Krasickiego zbudowane są na tej prawdzie, dlatego nie mogą się zestarzeć.
Co do satyr, są one niestety bardziej szczegółowe, a przez to odnoszą się konkretnych przypadków. Przykładowo, najbardziej znana satyra Krasickiego, Monachomachia wyśmiewa nieuctwo i rozpasanie mnichów w XVIII wieku. Odwoływać je można więc raczej do konkretnych problemów danego okresu, przynajmniej na płaszczyźnie szczegółowej. Jeżeli jednak podejmiemy się szerszej interpretacji, możemy zauważyć ponadczasową mądrość. Monachomachia jest bowiem niczym innym jak drwiną z ludzi głupich, zacofanych i leniwych. Czy będą nosić habity, czy też kontusze (interesujące podobieństwo obu strojów, prawda?), ich cechy zawsze będą odrażające. Tak więc szczegół może się starzeć, sedno pozostaje jednak niezwykle aktualne.
Ignacy Krasicki może przez formę swoich dzieł uchodzić niekiedy za osobę mało poważną. Stojące za nim powody literackiej pracy były jednak zupełnie dojrzałe. Poeta chciał dać ludziom mądrość, ukazać im ją w sposób zrozumiały i prosty. Wybrał więc bajki i satyry - ponieważ to właśnie one najszybciej trafiają do ludzi. Najwolniej też przemijają, ponieważ człowiek zdaje się istotą niereformowalną w swoich wadach wrodzonych.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.