Konflikt pokoleń ukazany w „Tangu” Sławomira Mrożka zasadza się na próbie uporządkowania wewnętrznego życia rodziny przez najmłodszego członka — Artura. Rodzice bohatera, Eleonora i Stomil, należą do pokolenia, które zbuntowało się przeciwko wszelkim normom. Próba przywrócenia dawnych form jest więc dla Artura buntem samym w sobie, chęcią emancypacji i poszukiwania samego siebie. Mrożek przedstawia konflikt pokoleń przy pomocy groteskowego odwrócenia świata, gdzie to młodsze pokolenie optuje za zasadami, starsze jest przedstawicielem rewolucji obyczajowej. Ostateczną konsekwencją tego konfliktu jest próba przejęcia władzy w rodzinie. Tylko panowanie nad życiem i śmiercią jest bowiem dla Artura prawdziwą syntezą wolności i porządku.
Rodzina Stomilów składa się z trzech pokoleń. Eleonora i Stomil reprezentują tę generację, która zbuntowała się przeciwko dawnym normom i przeprowadziła rewolucję obyczajową. W tym efekcie obalili oni wszystkie stare formy, wprowadzając kompletną wolność, a przynajmniej tak im się wydaje.
Takim postmodernistycznym światem w pigułce możemy rozumieć ich dom rodzinny. Panuje tam całkowity chaos, każdy pokój jest zagracony, a żaden z domowników nie poczuwa się do swojej roli społecznej. Nestorka rodziny, Eugenia, gra w karty, ubiera się i zachowuje jak nastolatka. Pan domu chodzi w wiecznie rozpiętej piżamie, wygłasza tyrady o sztuce i patrzy przez palce na jawny romanz żony. Eleonora kompletnie nie odnajduje się jako matka, szuka ciągle nowych doznań, a jej romans z Edkiem to przejaw moralnej degrengolady.
Na tle tego chaosu wyróżnia się najmłodszy przedstawiciel rodziny, Artur. Ten dwudziestokilkuletni mężczyzna studiuje, ma kilka fakultetów i nienaganną prezencję. Stanowi bowiem antytezę reszty członków swojej rodziny. Artur pragnie zaprowadzić w domu porządek, chce powrotu starych norm. Doprowadza to do konfliktu między nim a resztą rodziny Stomilów.
Mężczyzna sądzi, że małżeństwo jako dawna forma społeczna pozwoli mu na zaprowadzenie ładu. Chce wziąć ślub z kuzynką Alą, jednak tuż przed ceremonią orientuje się o bezsensowności takiego działania. Dawne formy są puste, martwe i nie niosą za sobą już żadnej idei. Śmierć Eugenii podpowiada jednak Arturowi rozwiązanie — władza. Stanowi ona bowiem wyzwalającą władcę syntezę buntu i porządku. Artur okazuje się jednak za słaby do jej sprawowania. Załamany po wyznaniu Ali o zdradzie z Edkiem, umiera od ciosu prymitywnego chama.
Mrożek prezentuje konflikt pokoleń w sposób groteskowy. Przyjmuje ona tutaj formę odwrócenia rzeczywistości, gdzie starsze pokolenie to buntownicy a młodsze reprezentuje zwolennik porządku. To jednak tylko jedna warstwa problemu. Artur bowiem buntuje się poprzez próbę narzucenia rodzinie starych form. W świecie całkowitej wolności od zasad niezgoda musiała bowiem przyjąć formę porządku. Mężczyzna nie robi tego jednak, ponieważ tak bardzo wierzy w potrzebę przywrócenia dawnego świata. Istotnie, niczym bohater romantyczny nie zgadza się on na panujący nieład i zło. Zarazem jednak potrzebuje buntu jako formy emancypacji, samookreślenia. Wyrzuca to wręcz swojej rodzinie, że paradoksalnie swoim obaleniem zasad zabrali mu jego własne prawo do zbuntowania.
Człowiek bowiem musi kontestować zastany świat a niekiedy właśnie pokazać swoją niezgodę na jego kształt, żeby ukończyć dzieła emancypacji jako jednostka. Problemem Artura było wyczerpanie startych form, ich martwota. W sytuacji obalenia porządku przez pokolenie Eleonory i Stomila wszystko, co było nie niosło za sobą prawdziwej idei. Chociaż Artur prawdopodobnie kochał Alę, ich ślub byłby jedynie pustą farsą. Nie miałby tym samym mocy na ponowne uporządkowanie świata. Dlatego właśnie bohater decyduje się sięgnąć po władzę. Ta stanowi bowiem syntezę wolności i porządku — narzucanie swojej woli innym stanowi formę afirmacji własnej niezależności. Władza stanowiłaby też narzędzie do ustanowienia ładu w rodzinie.
Artur był jednak za słaby, by podołać zadaniu. Konflikt pokoleń kończy się więc ostatecznie dyktaturą prymitywa o silnym ciosie - Edka.
Aktualizacja: 2023-05-22 16:26:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.