Jednym z najbardziej znanych sporów epoki romantyzmu jest ten, jaki zawiązał się między Juliuszem Słowackim a Adamem Mickiewiczem. Zaistniał on nie tylko na płaszczyźnie światopoglądowej, ale znalazł także swoje odbicie w dziełach tworzonych przez poetów. Juliusz Słowacki bowiem często w swoich tekstach rozpoczynał polemikę z Mickiewiczem, nawiązywał do jego utworów czy tez. Można rzec, że spora część twórczości Słowackiego wyrosła właśnie na gruncie polemiki ze starszym wieszczem. Przykładem takich tekstów jest dramat „Kordian” czy poemat „Anhelli” stworzony w roku 1837 jako odpowiedź na „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego”, które wyszły spod pióra Mickiewicza. Oba utwory podnoszą temat emigracji i stworzone zostały jako forma biblijnej przypowieści.
Słowacki w „Anhellim” przedstawił symboliczny obraz polskiej emigracji, która w tamtych czasach przymusowo przebywała na Syberii. Jest to także wizja tego, jak potoczą się losy ludzi, którzy zmuszeni byli opuścić swoja ojczyznę oraz jak według Słowackiego rysowały się losy odzyskania przez Polskę niepodległości. Nie jest to jednak wizja optymistyczna, ponieważ poeta dostrzegał wszystkie problemy, które trapiły społeczność emigrantów. Słowacki widział ich upadek moralny oraz tragiczne warunki życia, które panowały na Syberii. Zdawał sobie także sprawę z zagrożeń, jakie na nich czekały, dlatego też zdecydował się ubrać swoje wnioski w formę tekstu, który przypominał biblijną przypowieść.
Autor w „Anhellim” wyraził więc swoje zaniepokojenie rozkładem moralnym społeczności emigrantów, zdiagnozował problemy ją trapiące oraz pokazał, jak nieludzkim miejscem do życia była Syberia. W jego tekście brak pocieszenia czy pokrzepienia, jest tam jednak zawarta konieczność odkupienia win i ponownego odrodzenia się narodu polskiego. Słowacki zdaje się nie wierzyć w mesjanizm w formie, w której przedstawiał go Mickiewicz - nie widzi swojego narodu jako niewinnej ofiary, której cierpienie zbawi innych. Raczej dostrzega w nim winy i problemy, które muszą zostać odpokutowane i rozwiązane, nim Polska odzyska swoją wolność, a jej naród zostanie uwolniony spod jarzma okrutnych zaborców.
„Anhelli” powstał jako odpowiedź na dzieło Adama Mickiewicza, czyli „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego”. W swoim dziele starszy poeta także opowiadał o emigracji i również posłużył się formą gatunkową przypowieści biblijnej. W „Księgach…” Mickiewicz zwracał się do narodu tuż po klęsce powstania listopadowego i komentował w nich spory polskiej emigracji. Dzieło to to także fundamenty idei polskiego mesjanizmu, jaką kreował i propagował Mickiewicz. Słowacki z kolei wszedł w polemikę z nim, tworząc „Anhellego” i zawierając w nim własną wersję mesjanizmu, nastawionego na aktywne działanie.
Spór ten ma również swoje odbicie w dramacie Słowackiego zatytułowanym „Kordian”, który to był polemiką z „Dziadami” Mickiewicza. Słowacki inaczej niż wieszcz widział rolę jednostki i jej poświęcenia się w imię ojczyzny. Jego nawiązanie do tekstów Mickiewicza widoczny był także w decyzji, by własne dzieło także stylizować na przypowieść i ewangelię. Słowacki podejmował więc tematy i problemy podobne do tych, którymi interesował się Mickiewicz, zdawał się jednak widzieć dla nich inne rozwiązania i nie wahał się rozpoczynać polemiki z wieszczem, mimo że starszy twórca miał bardziej ugruntowaną w środowisku pozycję. Dostrzegał on bowiem nie tylko cierpienie swoich rodaków, ale także ich winy, które obciążały sumienie całego narodu.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.