Mo­tyw wła­dzy w li­te­ra­tu­rze. Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie Od­pra­wy po­słów grec­kich Jana Ko­cha­now­skie­go. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Autorką opracowania jest: Marta Grandke.

W literaturze znaleźć można wiele portretów władzy oraz władców. Twórcy opisują ich rządy oraz sposoby ich sprawowania, czasami starają się przybliżyć sylwetkę danej postaci, ukazać jej pragnienia i motywacje. Władza jest więc często wykorzystywanym motywem literackim. Czasami przedstawia on władzę dobrą, silną, odpowiedzialną, prowadzącą kraj w dobrym kierunku, często jednak czytelnik ma do czynienia z opisem władzy, która korumpuje i niszczy ludzi, którzy po nią sięgają. Zdarza się także, że przedstawiania w danym dziele władza jest tak zaślepiona, że prowadzi ona społeczeństwo w przepaść, próbuje bowiem realizować swoje własne interesy, zamiast zająć się społeczeństwem, któremu przewodzi. Taką władzę przedstawił w swoim dramacie „Odprawa posłów greckich” Jan Kochanowski. Motyw władzy obecny jest także w dziele Williama Szekspira zatytułowanym „Makbet”.

Kochanowski władzę przedstawia na podstawie postaci znanych z „Iliady” Homera. Akcja jego dzieła ma miejsce w przededniu wybuchu wojny trojańskiej, gdy do króla Priama przybywa greckie poselstwo. Poeta ukazuje więc władzę w obliczu nadciągającego konfliktu zbrojnego i przedstawia jej reakcję na to zagrożenie. Niestety okazuje się, że król Priam i sejm trojański nie potrafią podołać takiemu wyzwaniu, a sprawowana przez nich władza jest słaba, niepewna i niezorganizowana. Kochanowski przedstawia trojańskich posłów jako osoby przekupne, zajmujące się tylko swoimi interesami, które nie powinny znajdować się na stanowisku, które obejmują. W „Odprawie posłów greckich” Kochanowski ukazuje więc to, co dzieje się z państwem, które musi polegać na władzy niekompetentnej, nie potrafiącej dostrzec prawdy, którą mają przed oczami - upadek Troi wieszczy bowiem Kasandra, córka Priama. Na dodatek król nie stara się tego wszystkiego naprawić, zrzeka się raczej swojej odpowiedzialności, zrzuca ją na inne osoby i zajmuje się swoimi prywatnymi sprawami. Nie poczuwa się on do naprawienia błędów swojego syna, Parysa, który porwał Helenę ze Sparty i tym samym ściągnął na swoją ojczyznę nieszczęście. Parys nieustannie bowiem wykorzystuje władzę i wpływy do spełniania swoich kaprysów. Pod przedstawieniem władzy w „Odprawie posłów greckich” kryje się także dodatkowe znaczenie. Kochanowski w sposób czytelny nawiązywał w swoim dramacie do sytuacji Polski w XVI wieku, która wówczas także pozbawiona była kompetentnej, silnej władzy, będącej w stanie zapewnić bezpieczeństwo obywatelom i mogącej przeprowadzić je przez nadciągającą wojnę z Rosją. Kochanowski swoim utworem pokazuje, że władza potrafi osłabić ludzi i sprawić, że skupiają się oni tylko na własnym interesie, co stanowi zagrożenie dla całego państwa. Ostrzega ona także, że Bóg osądzi wszystkich, którzy władzę sprawowali i wówczas okaże się, kto dobrze wywiązywał się ze swoich obowiązków, a kto je zaniedbał.

Innym przykładem władzy niewłaściwie wykorzystanej jest sytuacja Makbeta z dzieła „Williama Szekspira”. Makbet został królem Szkocji w wyniku intrygi i zbrodni. Pewnego dnia spotkał bowiem trzy wiedźmy, które pozdrowiły go jako przyszłego władcę. Od tego czasu myśl o tronie nieustannie zaprzątała umysł Makbeta, a jego żona wciąż zachęcała go, by po nią sięgnął. Ostatecznie Makbet zwabia króla Dunkana w pułapkę i morduje go, a następnie przejmuje jego tron. Niestety jest to początek końca władzy Makbeta, który jak się okazuje nie potrafi władać i nie jest w stanie poradzić sobie z wyrzutami sumienia, które ogarniają go po dokonanej zbrodni. Makbet jest zbyt słaby, by być dobrym władcą, dlatego jego rządy zaczynają polegać na mordowaniu kolejnych osób, które wydają mu się podejrzane. Jest on bowiem przekonany, że ktoś chce odebrać mu władzę, tak jak on sam zabrał ją Dunkanowi. Ostatecznie Makbet popada w obłęd, cierpi na halucynacje, nie może spać ani funkcjonować. Zabija go w myśl przepowiedni Makduf i w ten sposób kończą się krótkie, nieudolne rządy Makbeta. Szekspir w ten sposób pokazuje czytelnikowi, że nie można po prostu sięgnąć po władzę, która nie jest człowiekowi przeznaczona. Nie da się przechytrzyć losu i dostać się na tron, który do człowieka nie przynależy, co pokazuje przykład Makbeta. W ten sposób nie osiągnie się sukcesu, a władza, która trafi w niepowołane ręce zawsze przynosi więcej szkód niż pożytku ludziom, którzy w niej pokładają swoje nadzieje i ufność. Makbeta nie interesował los poddanych, skupiał się on jedynie na własnych obawach, halucynacjach i paranojach. Gdyby jego rządy trwały dłużej, z pewnością doprowadziłyby one do ruiny kraju i jego mieszkańców. Makbet jest przykładem osoby, którą władza zdeprawowała i z której wyciągnęła najgorsze pragnienia i instynkty.

Władza jest więc przedstawiana w literaturze na różne sposoby, często jednak ukazywane jest, jak bardzo negatywnie potrafi ona wpływać na ludzi, którzy po nią sięgają. Władza kusić może do zadbania o swoje własne, prywatne interesy i dobra, do wykorzystania jej do osiągnięcia swoich celów, czego doskonałym przykładem mogą być król Priam oraz Makbet.


Przeczytaj także: Rola ko­stiu­mu hi­sto­rycz­ne­go w li­te­ra­tu­rze. Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie Od­pra­wy po­słów grec­kich Jana Ko­cha­now­skie­go. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.