Średniowiecze jest epoką, wokół której narosło wiele przekonań i mitów dotyczących tego, jak wówczas wyglądało życie oraz świat. Powszechnie uważa się je za wieki ciemne, gdy ludzie zaślepieni byli religią i charakteryzowało ich okrucieństwo, a wiedza stała na niewystarczającym poziomie. Jednak inny obraz średniowiecza wyłania się z tekstów, które powstały w tamtym okresie. Pewien portret tej epoki wyciągnąć można z takich dzieł jak „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, „Satyra na leniwych chłopów” oraz „O zachowaniu się przy stole”.
„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to anonimowe dzieło, które opisuje spotkanie mędrca ze Śmiercią, która objawia się mu w postaci kostuchy, rozkładającego się trupa. Mistrz Polikarp zadaje jej pytania dotyczące jej pracy, Śmierć zaś tłumaczy Polikarpowi zawiłości swoich działań i opowiada o ludziach, których dusze zabiera ze sobą.
Z tej opowieści wyłania się obraz licznych przewinień społeczeństwa. Ludzkość od zawsze próbuje bowiem wzbogacić się na oszustwach - Śmierć opisuje nieuczciwych karczmarzy, przekupnych sędziów i niesprawiedliwych lekarzy. Z dzieła wyłania się więc satyryczny obraz społeczeństwa, które na sumieniu ma liczne winy. Jest ono także dogłębnie przerażone perspektywą śmierci, dlatego musi się ono oswajać z nią i ze sprawami ostatecznymi za pomocą takich dzieł, jak „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”.
„Satyra na leniwych chłopów” z kolei jest obrazem jednego z konfliktów toczących ówczesne społeczeństwo. Dzieło opowiada bowiem o sposobach, których używali chłopi, by radzić sobie z wyzyskiem. Przez szlachtę była im bowiem narzucona pańszczyzna, czyli nieodpłatna praca na ich korzyść, co chłopom zdecydowanie się nie podobało.
Utwór opisuje więc tę nierówną walkę - kmiecie na wszelkie możliwe metody próbują uniknąć tego systemowego wyzysku, szlachta zaś żali się na ten stan rzeczy i nie potrafi sobie z nim poradzić. Dzieło to jest obraz napięć, jakie pojawiały się między poszczególnymi grupami społecznymi i ukazuje społeczeństwo trwające w ogromnym konflikcie, dotyczącym samych jego fundamentów i sposobu funkcjonowania. Z tekstu wnioskować także można o nastrojach, jakie towarzyszyły poszczególnym stanom społecznym, takim jak chłopi czy szlachta.
Kolejnym dziełem, na podstawie którego współczesny czytelnik może zbudować sobie pewien obraz średniowiecza, jest dzieło „O zachowaniu się przy stole”. To najstarszy zabytek polskiej poezji świeckiej i zawiera on elementy satyryczne. Autor tekstu daje czytelnikom rady, wskazówki i przestrogi dotyczące tego, jak powinno się zachowywać przy stole. Dzieło to daje więc pewien obraz średniowiecznej obyczajowości, tego, jak wypadało postępować, a czego należało unikać. Wnioskować można, że w tamtych czasach umiarkowanie, takt i dobre maniery także były cenione w społeczeństwie.
Z tych trzech dzieł wyłania się obraz średniowiecza jako epoki, w czasie której ludzie prezentowali wiele zaskakująco bliskich współczesnemu człowiekowi zachowań. Obawiali się śmierci, sprzeciwiali się wyzyskowi, trwali w konfliktach i nierównościach społecznych oraz cenili dobre maniery i wychowanie. Wszystkie te wnioski można wyłonić z lektury zaledwie trzech tekstów pochodzących z tamtych czasów.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.