Podmiot liryczny w „Sonetach Krymskich” - charakterystyka

Autorką charakterystyki jest: Marta Grandke.

„Sonety krymskie” to zbiór utworów autorstwa Adama Mickiewicza. Inspiracją do ich powstania był pobyt słynnego poety na Krymie latem i jesienią w roku 1825. Pod wpływem tej podróży stworzył on następnie cykl osiemnastu sonetów, które wydane zostały w Moskwie w roku 1826. Wyprawa na Krym wiązała się z zsyłką Mickiewicza do Rosji po procesie Filomatów i Filaretów. Nie uwięziono go, jednak nie mógł wrócić do swojej ojczyzny. Dlatego więc szybko opuścił Odessę i udał się na wyprawę na Półwysep Krymski, co zaowocowało właśnie zbiorem sonetów. Mickiewicza zafascynowała bowiem egzotyka tamtego miejsca, jego przyroda i krajobrazy. Sonety można więc określać także jako specyficzny dziennik lub pamiętnik z podróży. 

W sonetach zastosowana została przez Mickiewicza liryka bezpośrednia. Podmiot liryczny ujawnia się w utworach, stosując pierwszą osobę liczby pojedynczej i mówiąc o sobie „ja”. Mickiewicz w cyklu sonetów wykreował spójny, łączący je obraz podmiotu lirycznego, którego określić można jako pielgrzyma-wygnańca. Warto jednak zaznaczyć, że mimo iż poszczególne sonety łączy postać pielgrzyma, to jednak ukazują go one w różnych sytuacjach i dają czytelnikowi wgląd do innych aspektów jego osobowości. Wysłany daleko od swojej ojczyzny i skazany na wędrówkę po obcych krainach pielgrzym zabiera czytelnika ma metafizyczną podróż po ludzkim życiu i duszy.

Sytuacja podmiotu lirycznego sonetów jest odbiciem prawdziwej sytuacji, w jakiej znalazł się Mickiewicz, można więc utożsamiać ich ze sobą. Pielgrzym jest osobą wrażliwą, przepełnioną tęsknotą za ojczyzną, ale równocześnie zafascynowaną krajem, w którym znalazł się wbrew swej woli. Niezwykła uroda krajobrazów Krymu wpływa na niego do tego stopnia, że poświęca jej osobne utwory, jak na przykład „Bakczysaraj w nocy”. Jest więc wrażliwym na naturę estetą, wspaniałe miasta nie pozostawiają go także obojętnym. Opisuje je z niezwykłą wrażliwością, starając się oddać towarzyszącą im atmosferę oraz przy użyciu porównań charakterystycznych dla obszaru kulturowego, w którym się znalazł.

Piękno otaczającej go natury i niezwykłe krajobrazy wzmagają w nim jednak tęsknotę za rodzinnym krajem i sprawiają, że czuje się on samotny i wyobcowany. Powracają do niego wspomnienia dotyczące ojczyzny. Widoczne jest to zwłaszcza w sonecie zatytułowanym „Stepy akermańskie”. Pielgrzym nie potrafi zapomnieć o swoim położeniu, przeżywa je boleśnie, ale jednocześnie ma on wrażenie, że jego wędrówka i odkrywanie sekretów Krymu w jakiś sposób zbliżają go do Boga i do tajemnic ludzkiej egzystencji.

Pielgrzym jest także człowiekiem oczytanym i wykształconym, co ma odbicie w jego refleksjach na temat świata i jego własnego położenia. Sonet „Burza” z kolei ukazuje, jak cierpienie pielgrzyma sprawiły, że zobojętniał on na zagrożenia ze strony świata. Nie obawia się sztormu, nie ma potrzeby żegnania się z bliskimi, żadnych z nich bowiem nie ma przy nim - jest samotny. 

Mickiewicz w „Sonetach krymskich” stworzył więc podmiot liryczny, który jest wygnanym ze swojej ojczyzny pielgrzymem. Można go utożsamiać z samym poetą. Pielgrzym ten jest wrażliwym estetą, zachwycają go otaczające go wszędzie egzotyczne krajobrazy, docenia piękno zagranicznych miast. Jednocześnie widoki te nieustannie wzbudzają w nim tęsknotę za ojczyzną, do której nie może powrócić.


Przeczytaj także: Elementy klasyczne i romantyczne w „Odzie do młodości” Adama Mickiewicza

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.