Dramat Stanisława Wyspiańskiego „Wesele” jest ceniony przede wszystkim ze względu na trafny obraz społeczeństwa polskiego przełomu XIX i XX wieku, a także podjęcie sprawy narodowowyzwoleńczej. Jednak na uwagę zasługują również walory artystyczne dzieła. Wyspiański jako artysta wszechstronny — dramaturg, malarz, poeta, scenograf — tworzył w sposób synkretyczny, łącząc różne dziedziny sztuki. „Wesele” jest nie tylko tekstem literackim, ale też wizualną i muzyczną kompozycją.
Artyzm dzieła wiąże się z kunsztem twórcy w posługiwaniu się różnymi środkami artystycznymi. Warto zauważyć, że w „Weselu” została zastosowana antyczna zasada trzech jedności: czasu, miejsca i akcji. Wydarzenia rozgrywają się w bronowickiej chacie podczas jednej z listopadowych nocy na weselu poety i chłopki.
Mówi się, że „Wesele” ma tzw. kompozycję szopkową. Sceny polegają na spotkaniu pary (w niektórych przypadkach trzech) postaci, które prowadzą dialog. W ten sposób Wyspiańskiemu udało się wyostrzyć charaktery bohaterów, łącznie z ich wadami, ale również podkreślić przepaść między różnymi grupami społecznymi. Z tych rozmów wyłania się nadrzędna problematyka utworu, wokół której skupiona jest akcja — konflikt między chłopami i panami oraz niemożność zjednoczenia w obliczu wspólnej sprawy.
„Wesele” zostało podzielone na trzy akty. W pierwszym z nich przedstawiono wydarzenia realistyczne — zabawę weselną, w którą zamieszani są przedstawiciele różnych środowisk, to znaczy inteligencji miejskiej i chłopstwa. Nie brakuje tu elementów komediowych, które wynikają z licznych nieporozumień. Pojawiają się liczne żarty, aforyzmy, ludowe powiedzenia i przysłowia. Autor inspirował się tutaj prawdziwymi rozmowami, które mógł usłyszeć, goszcząc na weselu Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Niektóre z wypowiedzi bohaterów wpisały się na stałe w język obiegowy.
Ta dowcipna konwencja zostaje przełamana w akcie II, gdy następuje zmieszanie świata realistycznego z fantastycznym. Zjawy wkraczające na scenę zmieniają ton dramatu, dzięki czemu utwór zyskuje charakter wizyjno-symboliczny. Wesoły rytm muzyki weselnej i mnogość barw kontrastują z atmosferą grozy, która towarzyszy pojawieniu się duchów. Do końca utworu dominować będzie tragizm, związany z przesądzoną klęską kolejnej próby wywołania powstania narodowowyzwoleńczego.
Z perspektywy walorów artystycznych ważną rolę odgrywa też indywidualizacja postaci. Wyspiański jako pierwszy wprowadził do literatury i teatru gwarę wsi podkrakowskiej. Dla utrzymania rytmu wypowiedzi, w dramacie autor posłużył się ośmiozgłoskowcem.
Obok walorów literackich w utworze Wyspiańskiego można dostrzec również obecność innych dziedzin sztuki. „Wesele” pełne jest symboli wizualnych i muzycznych. Każdy z elementów, od scenografii po kostiumy, został starannie przemyślany. W konsekwencji dekoracje są nie tylko tłem akcji, ale jej aktywną częścią. Podobnie jest z muzyką, która odgrywa kluczową rolę w budowaniu nastroju i wzmacnianiu przekazu, szczególnie w finałowej scenie.
Aktualizacja: 2024-10-23 15:17:12.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.