Wiersz „Olejne jabłka” autorstwa Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej pochodzi z wydanego w 1924 roku tomiku poezji „Różowa magja”, opatrzonego własnoręcznymi rysunkami autorki. Dzieło to nawiązuje do bardzo popularnego w okresie Młodej Polski malarstwa olejnego. W utworze widoczne są wpływy środowiska artystycznego, w którym od najmłodszych lat wychowywała się poetka – jej ojciec i dziadek byli wybitnymi malarzami, dlatego w wierszu pojawia się specjalistyczne słownictwo związane właśnie z tą dziedziną sztuki.
Wiersz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej należy do liryki pośredniej. Podmiot liryczny nie ujawnia się, a jedynie opisuje dzieło sztuki, które podziwia. Z tego powodu dzieło to zaliczyć można również do liryki opisowej, z kolei szczegółowe nawiązanie do dzieła sztuki czyni go także ekfrazą.
Utwór ma regularną budowę. Pisany jest trzynastozgłoskowcem i składa się z dwóch czterowersowych strof. Na rytmikę wiersza duży wpływ mają rymy krzyżowe, zarówno dokładne („krzywe” - „żywe”), jak i niedokładne („przepychem” – „ciche”). Ze względu na tematykę dzieła i obecne w nim słownictwo ściśle związane z malarstwem, podmiot liryczny można utożsamiać z samą poetką, która posiadała ogromną wiedzę w tym zakresie.
Warstwa stylistyczna utworu jest dosyć uboga. Znaleźć w nim można przede wszystkim barwne epitety („modrym konturem”; „białe światełko”), personifikacje („Jabłko […] ma na policzku białe światełko”; „biele cynkowe śnią ciche”), porównanie („ma na policzku białe światełko, jak żywe”), metafory („Jabłko z modrym konturem, kwadratowo krzywe, / pociągnięte zielenią, którą kraplak plami”; „wisi w fałdach z ciepłego kamienia”), przerzutnię („a nad tym przepychem / draperia wisi w fałdach z ciepłego kamienia”) oraz enumerację, czyli wyliczenie („jest jabłkiem przy jabłku, w jabłkach, pod jabłkami”).
Wiersz „Olejne jabłka” stanowi poetycki opis obrazu Paula Cézanne’a, najprawdopodobniej malunku pod tytułem „Martwa natura z dzbanem i owocami”, jednak między dziełem sztuki a samym utworem można odnaleźć znaczące różnice. Cézanne tworzył w nurcie postimpresjonizmu, kierunku czerpiącego zarówno z impresjonizmu, jak i kubizmu. Uważał on, że w naturze istnieją jedynie trzy podstawowe kształty: stożek, walec i kula, z tego też powodu jego dzieła zbudowane są przede wszystkim z tych figur, wśród których dominują kule. Jego obrazy namalowane zostały techniką olejną na płótnie.
Artysta stworzył wiele różnych dzieł ukazujących martwą naturę, których elementem wspólnym były owoce. Opisywane przez poetkę malowidło w rzeczywistości przedstawia nie tylko jabłka, ale też tytułowy dzban, pomarańcze oraz cytryny. W jej wierszu pojawia się wiele podobieństw, ale również istotnych różnic między dwoma wizjami tego dzieła. Należą do nich między innymi brak wzmianki o innych owocach oraz przede wszystkim – zastąpienie dzbanka talerzem.
Podmiot liryczny w artystyczny sposób opisuje widoczne na malowidle elementy. Nie wyraża swojego zdania na temat dzieła, a jedynie stara się jak najwierniej oddać jego piękno. Używa profesjonalnego słownictwa związanego z malarstwem, co wskazuje na jego ogromną wiedzę w tej dziedzinie. W pierwszej strofie najwięcej uwagi poświęca tytułowym jabłkom. Skupia się na ich kształcie i kolorze. Według niego jedno z nich jest „kwadratowo krzywe”, nieidealnie okrągłe. Znajduje się ono z tyłu, na dalszym planie, jednak wciąż jest doskonale widoczne, a zarazem otoczone przez inne owoce – „jest jabłkiem przy jabłku, w jabłkach, pod jabłkami”.
Wszystkie one są wielobarwne, zdają się być „pociągnięte zielenią”, którą przełamuje, wręcz „plami” kraplak, czyli rodzaj czerwonego barwnika używanego w malarstwie olejnym. Wspomniane przez poetkę barwy mieszają się ze sobą, tworząc niezwykłą mozaikę kolorów i świateł. Kontur, który oddziela je od tła, wydaje się być nie czarny, a modry, granatowy, bardzo delikatny. Sprawia wrażenie delikatnego cienia, powstałego na skutek oświetlenia słabym światłem.
W drugiej strofie osoba mówiąca opisuje to, co znajduje się na drugim planie, a także w tle. Wymienia czarno-niebieski talerz oraz zawieszoną nad owocami draperię w kolorze ciepłego kamienia, która nadaje wrażenia bogactwa i przepychu. Jego dopełnienie stanowi biały obrus, na którym leżą opisywane owoce. Do jego opisu poetka używa określenia „biele cynkowe” – są to specjalne delikatne białe farby służące do rozjaśniania kolorów na płótnie.
Podmiot liryczny zwraca również uwagę na to, że jedno jabłko toczy się po obrusie „z modrym krążkiem cienia”, co nadaje dziełu dynamiki. Dzięki nagromadzeniu epitetów, głównie tych opisujących barwy, utwór jest niezwykle plastyczny. W wierszu pojawiają się barwy zarówno zimne (niebieski, zielony) oraz ciepłe (czerwony), a także czerń i biel. Podkreślają one niezwykle istotny w malarstwie kontrast. Podobną rolę odgrywają światła oraz cienie, które również zostały w utworze wspomniane. Poetka jak najdokładniej starała oddać się piękno obrazu, aby w ten sposób wzbudzić w czytelniku pozytywne emocje.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.