Średniowiecze to niezwykle ważny okres w kształtowaniu się kultury Europejskiej. Właśnie wtedy ukształtowało się wiele jej elementów, których wpływy widać nawet do dzisiaj. Jednym z nich jest ideał rycerza i rycerskości. Stworzony przez Kościół i kulturę dworską wzorzec chrześcijańskiego wojownika przez dziesięć wieków oddziaływał na Europę. W późniejszych epokach kształtował sposoby postępowania szlachty, stając się protoplastą dzisiejszych kodeksów wojskowych i honorowych. Każdy ideał musi mieć jednak swoje ucieleśnienie, wzór, do którego można dążyć. W przypadku ideału rycerza dla całej Europy przykładem był Roland - siostrzeniec Karola Wielkiego i bohater słynnej Pieśni o Rolandzie.
By omówić problematykę ideału rycerza, najpierw należy zastanowić się nad jego składowymi. Cechy, którymi powinien wykazywać się rycerz i jego wzorce postępowania wyznaczał tak zwany etos rycerski. Był to swego rodzaju niepisany przepis na rycerza, wzór do którego musi się stosować w życiu. Wyznaczało go osiem rycerskich cnót oraz wartości, jakich nie mogło zabraknąć żadnemu chrześcijańskiemu wojownikowi. Warto bowiem nadmienić, iż to właśnie chrześcijaństwo ukształtowało postawę rycerską. Moralność tej religii wpłynęła mocno u zarania średniowiecza na starożytny etos hellenistyczny oraz plemiennych wojowników Germanów, przekształcając go w etos rycerski. Do takich wartości jak siła fizyczna, odwaga i żądza sławy bitewnej dodane zostały pobożność oraz miłosierdzie. Ogólnie etos rycerski można scharakteryzować poprzez osiem cnót:
Hrabia Roland jest bohaterem słynnej Pieśni o Rolandzie. Dzieło to stanowi najbardziej znany przykład chansons de geste, poezji epickiej sławiącej czyny wielkich rycerzy. Tłem opowieści są autentyczne wydarzenia z 778 roku. Właśnie wtedy Karol Wielki wyprawił się przeciwko Saracenom (muzułmanom) mieszkającym wtedy w Hiszpanii - Andaluzji. Właśnie wtedy doszło do sławetnej bitwy w wąwozie Roncevaux. Dowodzona przez hrabiego Rolanda straż tylna armii cesarza została wybita przez baskijskich górali. Pieśń, jako literatura epicka, przedstawia wyidealizowaną wersję wydarzeń i nie do końca odpowiada rzeczywistości. Jej rolą jest jednak przedstawić Rolanda jako idealnego rycerza, nie zaś opisać historyczną bitwę.
Roland pokazany jest tam więc jako wojownik spełniający wszystkie osiem cnót rycerskich. Wierny swemu władcy staje do walki z wrogiem. Dzielnie walczy z pogańskimi Saracenami za swą wiarę. Chce nawet zniszczyć swój miecz, by ich ręce nie mogły skalać broni uświęconej relikwiami. Choć początkowo odmawia wezwania pomocy, uważa to bowiem za niehonorowe, ostatecznie ostrzega swego władcę przed zasadzką. Stanowi to dowód roztropności oraz męstwa Rolanda. Przykładem dworności będą zaś wypowiadane w obliczu śmierci słowa, przepiękny przykład poetyckiej mowy tamtego okresu.
Warto nadmienić również niezwykłe umiejętności bitewne rycerza. Opisy, chociaż przesadzone, kreślą obraz niezwykle sprawnego wojownika. Nie był więc jedynie Roland wzorem cnoty rycerza a pełnym obrazem człowieka miecza swojego okresu. Wielkiego duchem, strasznego w boju i wiernego dla zasad.
Ważną cechą rycerza była też umiejętność umierania. Wojownik powinien bowiem naleźć na polu bitwy godny koniec. Rycerska sztuka dobrej śmierci nazywana była Ars Moriendi. Rycerska śmierć musiała być honorowa, odpowiednio wzniosła, przy tym pobożna. Śmierci hrabiego Rolanda poświęcono niemały fragment dzieła, ukazując ją bardzo szczegółowo. Każdy element końca rycerza ma tu znaczenie symboliczne, od modlitwy, aż po łamanie miecza i uniesienie rękawicy ku niebu. Zabieg ten jest celowy. Śmierć Rolanda to idealna śmierć rycerza. Tak właśnie powinien skończyć pobożny, honorowy wojownik. Dlatego też autor wyszczególnia tu każdy detal, stawiając siostrzeńca Karola Wielkiego za wzór dla swoich słuchaczy.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.