Utwór Jeana de La Fontaine'a „Konik polny i mrówka” ukazał się w zbiorze „Bajki. Księga pierwsza” w 1876 roku. Poeta był najpopularniejszym bajkopisarzem epoki nowożytnej. W utworze przestrzega czytelnika przed bezmyślnością oraz poleganiem na innych.
Bajka to krótki utwór literacki, zawierający morał (pouczenie). Należy do gatunków epickich, ale posiada cechy liryczne, takie jak wierszowana budowa oraz obecność rymów. W bajkach pojawiają się alegorie, bohaterami często są zwierzęta, które dzięki personifikacji, uosabiają ludzkie wady. Podobnie dzieje się w przypadku utworu „Konik polny i mrówka”. Można wyróżnić dwa rodzaje bajek: narracyjne i epigramatyczne. La Fontaine tworzył bajki narracyjne. Jest to utwór przypominający nowelę o krótkiej i łatwej do przyswojenia fabule.
Bajka „Konik polny i mrówka” składa się z dwudziestu wersów. Poeta nie zastosował podziału na strofy. Liczba zgłosek w obrębie wersu nie jest stała. Pojawiają się rymy parzyste, krzyżowe i okalające, ale ich układ jest nieregularny. Wydarzenia opisuje trzecioosobowy narrator. Nie jest obiektywny, ocenia postępowanie bohaterów: mrówki i konika polnego.
La Fontaine nie zastosował zbyt wielu środków poetyckich. Pojawiają się epitety („przyszłego zbioru”, „mrówka skąpa i nieużyta”, „najmniejsza jej wada”, „zimowej porze”), wykrzyknienia („Gdyby choć skrzydełko muchy wpadło mi w łapki... miałbym bal nie lada!”, „Oddam z procentem - słowo honoru!”, „Tańcujże teraz, nieboże!”) oraz wtrącenie: „Lecz mrówka skąpa i nieużyta (Jest to najmniejsza jej wada)”. Obecne są również przerzutnie, które dodają wypowiedzi narratora dynamiki.
Bajki służą nie tylko rozrywce, ale przede wszystkim posiadają wartość dydaktyczną. La Fontaine posługuje się alegoriami zwierzęcymi, aby napiętnować niewłaściwe postawy, które można zaobserwować w świecie ludzi. Dzięki temu, utwór jest żartobliwy i utrzymany w swobodnym tonie. Płynący z bajki morał jest jednak jasny dla każdego czytelnika. Prosta historyjka z życia mrówki i konika polnego ukazuje, jak często człowiek ponosi poważne konsekwencje swojej beztroski.
Narrator krytycznie podchodzi do obydwu zwierząt, ponieważ żadne z nich nie pozostaje bez winy. Konik polny grzeszy beztroską, lenistwem i brakiem rozwagi, a mrówka - skąpstwem i brakiem życzliwości. W bajkach często występuje jasny podział na dobro i zło. U La Fontaine'a, świat przedstawiony jest bardziej skomplikowany, dzięki czemu wierniej oddaje rzeczywistość. W prawdziwym świecie, trudno jednoznacznie podzielić ludzi na dobrych i złych. Niedoskonałość leży w naturze człowieka, ale nie oznacza to, że zasługuje on wyłącznie na naganę. Przedstawiona przez narratora historia kończy się tragicznie, ale winę ponosi nie tylko konik polny, ale też mrówka.
Konik polny jest beztroski i swawolny. Nie myśli o przyszłości. Dopóki trwa lato, interesuje go wyłącznie dobra zabawa. Woli śpiewać, niż przygotować się do zimy. Przypomina człowieka, który nie ma posiada żadnych planów. Niektórzy żyją chwilą, kierując się horacjańską sentencją carpe diem (chwytaj dzień). Są przekonani, że poradzą sobie w każdej sytuacji, nie biorą pod uwagę trudności, które z czasem z pewnością się pojawią. Wiele osób wciąż liczy na pomoc innych. Takie podejście do życia jest jednak bardzo ryzykowne. Gdy nadchodzi zima, konik polny cierpi głód i zimno. Przypomina człowieka, który oddawał się licznym rozrywkom, zamiast pracować, dopóki nie stracił całego majątku. Konik polny ma nadzieję, że ktoś poczęstuje go jedzeniem i pozwoli schronić się w ciepłym domu.
Beztroscy ludzie często liczą na pomoc zamożnych dobroczyńców. La Fontaine poucza jednak, że należy polegać wyłącznie na sobie. Konik polny puka do drzwi mrówki, która całe lato ciężko pracowała, aby przygotować się do zimy. Nie otrzymuje od niej pomocy, której oczekiwał. Chociaż mrówce z pewnością nie brakuje jedzenia, wyrzuca konika polnego na mróz i śnieg, aby poniósł konsekwencje swojej bezczynności. Ironicznie stwierdza, że skoro jej sąsiad przez całe lato śpiewał, teraz powinien tańczyć. Konik polny boleśnie przekonuje się, że należy troszczyć się o własny los, zamiast polegać na innych. Prawdopodobnie czeka go śmierć z głodu i wychłodzenia. Podobny los może spotkać człowieka, który unika ciężkiej pracy. Pomoc innych w każdej chwili może się skończyć, a wtedy zostanie sam ze swoimi problemami.
Narrator zwraca jednak uwagę, że mrówka również nie zasługuje na pochwałę. Stwierdza, że jest „skąpa i nieużyta”, ale to tylko mniej istotne z jej wad. Konik polny z pewnością popełnił błąd, spędzając lato na zabawie i zaniedbując przygotowania do zimy. Można więc zrozumieć odmowę mrówki. Jej postępowanie skazało jednak beztroskiego owada na śmierć. Gdyby mrówka podzieliła się z nim swoimi zapasami, konik polny mógłby przetrwać do kolejnego lata i zwrócić jej dług z nawiązką.
Mrówka przypomina zamożnego człowieka, odmawiającego pomocy tym, którym nie powiodło się w życiu. Ma prawo do korzystania ze swojego majątku, a jednak mogłaby uratować umierającego z głodu konika polnego. La Fontaine krytykuje osoby beztroskie i polegające na innych, ale też bogatych egoistów, odmawiających pomocy ubogim.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.