Martwa natura z karafką, dzbanek na mleko, miską i pomarańczą, Paul Cézanne, 1879
Utwór Beaty Obertyńskiej „Strych” porusza tematykę ludzkiej pamięci. Poetka porównuje ją do tytułowego strychu. Dobre i złe wspomnienia zostają z człowiekiem na zawsze, kształtując jego tożsamość.
Spis treści
Wiersz ma regularną budowę. Składa się z trzech czterowersowych strof. Utwór został napisany trzynastozgłoskowcem. W pierwszej i trzeciej strofie pojawiają się rymy krzyżowe, a w drugiej - rymy okalające.
Wiersz należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności. Utwór porusza uniwersalną tematykę, ponieważ każdy posiada wspomnienia, do których od czasu do czasu wraca. Osoba mówiąca jest już z pewnością człowiekiem dojrzałym, posiadającym doświadczenie życiowe. Akceptuje swoją przeszłość, niespełnione marzenia i zawiedzione nadzieje.
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Obecne są przerzutnie, czyli przeniesienia części zdania do kolejnego wersu. Wiersz ma formę rozbudowanego wyliczenia, podmiot liryczny wymienia kolejne elementy, zgromadzone na strychu, będącym metaforą ludzkiej pamięci. Zastosowano także liczne metafory („zastojem i ciszą w kątach pełnych starzyzny nasiąkają cienie, przypomnień nietoperze pod belkami wiszą”, „spływa szparą w gontach słoneczna kropla szczęścia po promienia skosie”, „krzywd dawno przebaczonych puste gniazda osie w kłębki się bibulaste pozwijały w kątach”, „wypłowiałe nadzieje - okulałe wzloty, puste puszki z zachcianek, złudzeń i powideł”, „czerepy tęsknoty i worki z dartym pierzem połamanych skrzydeł”), epitety („strych mroczny”, „kurz siwy”, „słoneczna kropla”, „puste gniazda osie”, „puste puszki”, „spaczonych klepek”) i inwersje („zastojem i ciszą w kątach pełnych starzyzny nasiąkają cienie”, „przypomnień nietoperze pod belkami wiszą”, „krzywd dawno przebaczonych puste gniazda osie”). Pojawia się również porównanie („pamięć jest jak strych mroczny”).
Strych stanowi metaforę ludzkiej pamięci. Temat wspomnień jest z pewnością bliski poetce, która przeżyła dwie wojny światowe. Autorka przedstawia pojęcia abstrakcyjne, takie jak pamięć, marzenia, nadzieje, czy urazy, jako namacalne przedmioty. Podmiot liryczny nie opisuje szczegółowo swoich wspomnień. Zdaje sobie sprawę, że ludzka pamięć działa w zagadkowy sposób. Nawet wspomnienia, do których rzadko wracamy, pozostają ukryte w jej zakamarkach.
Pamięć można porównać więc do strychu. Jest to jedna z najbardziej zagadkowych części domu. Na strych zagląda się sporadycznie, zazwyczaj w poszukiwaniu nieprzydatnych na co dzień rzeczy. Można tam również przywoływać wspomnienia. Na strychu gromadzi się starocie i rodzinne pamiątki, które nie są przydatne, a jednak trudno zdecydować się na ich wyrzucenie. Podobnie jest z pamięcią. Człowiek przechowuje dobre i złe wspomnienia, które kształtują jego tożsamość. Może wydawać się, że należą do przeszłości, ale wciąż pozostają obecne.
Refleksje podmiotu lirycznego są pesymistyczne. Koncentruje się on na negatywnych wspomnieniach i zawiedzionych nadziejach. Opisany w wierszu strych to mroczne miejsce. Jest pełny nieznanych zakamarków i tajemnic, które zna wyłącznie osoba mówiąca. Człowiek zachowuje niektóre wspomnienia wyłącznie dla siebie. Czasem jest zaskoczony, że jeszcze pamięta dawne czasy. Strych kojarzy się z miejscem refleksji i zadumy. Czas wydaje się tam stać w miejscu. Niepotrzebne przedmioty czekają, aż ktoś sobie o nich przypomni, pokrywając się kurzem. Podobnie jest ze wspomnieniami. Można od nich uciekać, ale wystarczy niewielki impuls, aby powróciły. Podmiot liryczny porównuje wspomnienia do nietoperzy, szukających schronienia na ciemnym strychu. Są ciche i nieszkodliwe, ale potrafią wzbudzać strach. Gdy złe wspomnienia wracają, człowiek ponownie przeżywa dawny ból, chociaż znajduje się już w całkowicie innej sytuacji.
Podmiot liryczny przedstawia kontrast między dobrymi i złymi chwilami w obrazowy sposób. Większość ludzkiego życia jest monotonna i przeciętna, a nawet przygnębiająca. Można więc ją porównać do szarego kurzu, zalegającego na strychu. Każdy człowiek cieszy się jednak chwilami szczęścia, które wynagradzają mu cierpienie i codzienny trud. Te dobre momenty przypominają słońce, od czasu do czasu wpadające na poddasze. Osoba mówiąca może wydawać się pesymistą, ale w rzeczywistości akceptuje rzeczywistość, ze wszystkimi jej wadami.
Na strychu pamięci znajdują się też puste gniazda po wybaczonych krzywdach. Przebaczenie daje człowiekowi wolność, której symbolem jest ptak. Łatwiej jest jednak wybaczyć, niż zapomnieć. Nawet, gdy człowiek nie żywi już urazy, ślady po dawnych krzywdach zostają w jego psychice. Podmiot liryczny jest już dojrzały, dlatego zdaje sobie sprawę, że nie wszystko jest możliwe. Młody człowiek zazwyczaj ma wygórowane ambicje i pogrąża się w marzeniach. Osoba mówiąca nie posiada złudzeń, jej nadzieje wypłowiały. Nie wierzy już w realizację swoich marzeń. Połamane skrzydła symbolizują porażki, które nauczyły ją pokory. Podmiot liryczny kilkakrotnie wspomina też o pustce. Wspomnienia i emocje stają się coraz słabsze. Osoba mówiąca stopniowo pogrąża się w obojętności. Akceptuje przemijanie, nie pogrąża się w żalu ani tęsknocie.
Pamięć kształtuje tożsamość człowieka, dlatego warto ją pielęgnować. Złe wspomnienia również są potrzebne, ponieważ pozwalają się rozwijać i wyciągać wnioski z porażek. Człowiek nie jest w stanie uciec przed cierpieniem i słabością, dlatego powinien je zaakceptować.
Aktualizacja: 2024-06-26 21:22:24.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.