Gerhart Hauptmann był niemieckim poetą, dramaturgiem i powieściopisarzem. W swoich utworach łączył naturalizm ze stylistyką baśniową. W wierszu „Noc w lesie” przedstawia relację między naturą i człowiekiem.
Utwór ma budowę regularną. Składa się z czterech czterowersowych strof. Większość wersów liczy po osiem zgłosek, ale w ostatniej zwrotce pojawiają się wersy siedmiozgłoskowe. Pojawiają się rymy krzyżowe.
Wiersz należy do liryki inwokacyjnej. Podmiot liryczny kierują swoją wypowiedź do anonimowego adresata, być może na myśli znajomą osobę, a może każdego odbiorcę, ponieważ porusza uniwersalną tematykę. Tożsamość osoby mówiącej nie jest znana. Z pewnością jest to wrażliwy człowiek, który wnikliwie obserwuje naturę i dostrzega analogię między jej odwiecznym rytmem a życiem człowieka. W ostatniej strofie pojawia się apostrofa („a ty wydajesz się zmierzać ku nowej szczęśliwej wiośnie”).
W utworze występują liczne środki stylistyczne. Podmiot liryczny opisuje przyrodę, dlatego obecne są liczne epitety („zielona dąbrowa”, „ciepłą nocy pierzyną”, „śpiącą dziką zwierzyną”, „wielkiej ciszy”, „ciemne jodły”, „wiecznego czasu”, „nowej szczęśliwej wiośnie”). Zastosowano również metafory („las i zielona dąbrowa pod ciepłą nocy pierzyną”, „ciemne wznoszą się jodły ku niebu wielkiej ciszy”, „płynie księżyca latarnia wysoko nad ścianą lasu”, „milczenie wszystko ogarnia w odmętach wiecznego czasu”, „ty wydajesz się zmierzać ku nowej szczęśliwej wiośnie”).
Hauptmann często sięgał w swojej twórczości po motywy baśniowe. Podobnie dzieje się w przypadku utworu „Noc w lesie”. Przedstawiony w wierszu zagajnik przypomina niezwykłą, baśniową krainę. Przyroda posiada zdolność współodczuwania. Gdy ludzie udają się na spoczynek, las również staje się spokojny. Liczne metafory sprawiają jednak, że czytelnik spodziewa się nadprzyrodzonych zdarzeń.
Podmiot liryczny zdaje się patrzeć na świat oczami dziecka. Las staje się magiczną krainą, w której żyją niezwykłe stworzenia. W przedstawionym zagajniku nie dzieje się jednak nic nadprzyrodzonego. Osoba mówiąca udowadnia, że niezwykłość tkwi w oku obserwatora. Codzienne zdarzenia są dla niej niezwykłe. Noc jest porą, gdy można puścić wodzę fantazji. Wieczór, spędzony w lesie, staje się dla podmiotu lirycznego punktem wyjścia do refleksji na temat praw rządzących naturą. Dostrzega również ich powiązanie z życiem człowieka, który nie może istnieć w oderwaniu od przyrody.
Osoba mówiąca opisuje nocny, uśpiony las. Cały świat udaje się na spoczynek. W utworze panuje atmosfera spokoju i bezpieczeństwa, którą podmiot liryczny nazywa „ciepłą nocy pierzyną”. Ciepła kołdra jest dla wielu osób synonimem domowego ciepła. Do snu układają się nie tylko ludzie, ale też zwierzęta. Czuwają wyłącznie sowy i puszczyki, często pojawiające się w baśniach. Pełnią rolę strażników w pogrążonym we śnie lesie. Czuwają nad odpoczywającą zwierzyną. Wyłącznie ruch nocnego ptactwa rozprasza ciszę i bezruch, które zapadły w dąbrowie. Las jest dla zwierząt tym, czym dom dla ludzi, bezpiecznym schronieniem i miejscem odpoczynku. Wysokie jodły stanowią łącznik między ziemią i niebem. Gdy na świecie zapada spokój, podmiot liryczny ma wrażenie, że znajduje się bliżej nieba, które nazywa „wielką ciszą”. W przyrodzie zapada całkowity spokój. Ciemne, nocne niebo staje się synonimem ciszy i harmonii.
Podmiot liryczny podziwia odwieczny rytm natury, który sprawia, że życie na świecie jest uporządkowane. Właśnie ta harmonia tworzy poczucie bezpieczeństwa. Człowiek ma pewność, że po nocy nastanie dzień, a po zimie - wiosna. Podmiot liryczny jest przekonany, że harmonia, istniejąca w przyrodzie, jest idealna, dlatego nie należy jej zakłócać. Człowiek powinien dostosować się do natury, ponieważ to dzięki niej żyje. Świat nie musi dostosowywać się do ludzkości, która często bezmyślnie dąży do własnego zysku, nie zwracając uwagi na konsekwencje.
Nocny las jest naturalny, nikt nie zakłóca spokoju jego mieszkańców. Podmiot liryczny podziwia świat nocą, ponieważ wtedy pozostali ludzie śpią. Nie robią hałasu, nie krzątają się w pogoni za swoimi codziennymi obowiązkami. Mrok rozświetla wyłącznie jedyna, stworzona przez naturę latarnia - księżyc. Granica lasu wyznacza teren, nad którym panuje przyroda. Człowiek powinien odwiedzać go z szacunkiem i szanować spokój jego mieszkańców.
Osoba mówiąca podkreśla, że czas jest wieczny. Wyraża przekonanie, że świat przetrwa znacznie dłużej, niż jakikolwiek człowiek. Gdyby ludzkość zniknęła z powierzchni planety, przyroda mogłaby dalej funkcjonować. Odwrotna sytuacja nie będzie mieć miejsca. Podmiot liryczny wierzy, że odwieczny cykl natury musi zostać zachowany. Ziemia działa w harmonijny, przemyślany sposób. Mrok nie może funkcjonować bez światła, a światło - bez mroku. Dzień i noc doskonale się dopełniają. Słońce wyznacza człowiekowi czas pracy, a noc - porę na odpoczynek. Podobnie jest z odwiecznym cyklem pór roku. Każda z nich stawia przed człowiekiem nowe wyzwania, co jest widoczne zwłaszcza w pracy rolników. Czas nieustannie płynie, a dzięki prawom natury, ludzkość może podzielić go na dni, miesiące i lata. Gdyby nie dzień i noc, człowiek żyłby w nieznośnym blasku słońca lub wiecznej ciemności.
Pory dnia i roku mają również znaczenie metaforyczne. Noc jest utożsamiana z trudnościami, ze względu na symbolikę ciemności, oznaczającej zło i grzech. Początek nowego dnia kojarzy się z nadzieją i otrzymaniem nowej szansy. Podobnie dzieje się z porami roku. Wiele osób dostrzega analogię między ich cyklem oraz życiem człowieka. Wiosna to czas, gdy przyroda budzi się do życia. Rośliny rozkwitają, a zwierzęta wydają na świat młode. Utożsamia się ją więc z młodością, świeżością i energią. Osoba mówiąca dostrzega, że adresat wiersza czeka właśnie na „szczęśliwą wiosnę”. Prawdopodobnie zwraca się do kogoś, kto ma za sobą życiowe trudności i z nadzieją wypatruje odmiany swojego losu. Być może kieruje swoje słowa do czytelników, którzy wciąż poszukują spokoju i bezpieczeństwa.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.