Portret kobiecy – interpretacja

Utwór Wi­sła­wy Szym­bor­skiej „Por­tret ko­bie­cy” zo­stał wy­da­ny w zbio­rze „Wiel­ka licz­ba” w 1976 roku. Przed­sta­wia zło­żo­ną na­tu­rę ko­biet. Po­et­ka po­dej­mu­je się trud­ne­go, a wręcz nie­moż­li­we­go do wy­ko­na­nia, za­da­nia - opi­sa­nia ról, któ­re ko­bie­ty peł­nią w spo­łe­czeń­stwie w zwię­złej for­mie wier­sza.

Spis treści

• Portret kobiecy - analiza utworu
• Portret kobiecy - interpretacja wiersza

Portret kobiecy - analiza utworu

Au­tor­ka nie za­sto­so­wa­ła po­dzia­łu na stro­fy, utwór ma bu­do­wę sty­chicz­ną. Skła­da się z dwu­dzie­stu wer­sów o róż­nej licz­bie sy­lab. Nie po­ja­wia­ją się rymy.

Utwór na­le­ży do liryki pośredniej. Oso­ba mó­wią­ca nie ujaw­nia swo­jej obec­no­ści. Pod­miot li­rycz­ny opi­su­je ko­bie­tę, któ­ra jest peł­na sprzecz­no­ści, po­nie­waż za­wsze musi do­sto­so­wy­wać się do sy­tu­acji oraz ocze­ki­wań spo­łe­czeń­stwa.

Warstwa stylistyczna wier­sza jest do­syć roz­bu­do­wa­na. Istot­ną rolę od­gry­wa­ją antytezy, pod­kre­śla­ją­ce zło­żo­ną na­tu­rę ko­biet („zmie­niać się, żeby tyl­ko nic się nie zmie­ni­ło”, „to ła­twe, nie­moż­li­we, trud­ne, war­te pró­by”, „uro­dzi mu czwo­ro dzie­ci, żad­nych dzie­ci, jed­no”, „na­iw­na, ale naj­le­piej do­ra­dzi”, „sła­ba, ale udźwi­gnie”, „nie wie, po co ta śrub­ka i zbu­du­je most”, „czy nie jest zmę­czo­na, ależ nie, tyl­ko tro­chę, bar­dzo, nic nie szko­dzi”). Po­ja­wia­ją się też wyliczenia („ła­twe, nie­moż­li­we, trud­ne, war­te pró­by”, „ta­sak do mię­sa, kom­pres i kie­li­szek czy­stej”), powtórzenia („czwo­ro dzie­ci, żad­nych dzie­ci”, „mło­da, jak zwy­kle mło­da, cią­gle jesz­cze mło­da”), a tak­że porównanie („śpi z nim jak pierw­sza z brze­gu”).

Portret kobiecy - interpretacja wiersza

Pod­miot li­rycz­ny opi­su­je ko­bie­tę, któ­ra wciąż musi się zmieniać, aby do­sto­so­wać się do tego, cze­go ak­tu­al­nie się od niej ocze­ku­je. W za­leż­no­ści od sy­tu­acji, uka­zu­je inne ob­li­cza swo­jej skom­pli­ko­wa­nej oso­bo­wo­ści. Z utwo­ru wy­ła­nia się pe­sy­mi­stycz­ny wi­ze­ru­nek ko­bie­ty, któ­ra istnieje wyłącznie dla mężczyzny.

Bo­ha­ter­ka li­rycz­na nie może sama de­cy­do­wać o wła­snej przy­szło­ści i re­ali­zo­wać swo­ich am­bi­cji. Na pierw­szym miej­scu znaj­du­ją się ocze­ki­wa­nia męż­czy­zny. Mąż na­wet nie do­strze­ga, jak wie­le wy­ma­ga od swo­jej żony. Ko­bie­ta musi zmie­niać się płyn­nie i nie­do­strze­gal­nie. Męż­czy­zna ma wra­że­nie, że wciąż jest taka sama, po­nie­waż to daje mu po­czu­cie sta­ło­ści i bez­pie­czeń­stwa.

Pod­miot li­rycz­ny sku­pia się na ro­lach, któ­re ko­bie­ta od­gry­wa w spo­łe­czeń­stwie. Bo­ha­ter­ka li­rycz­na tra­ci wła­sną toż­sa­mość, aby speł­niać ocze­ki­wa­nia in­nych lu­dzi. Rola żony jest dla niej naj­waż­niej­sza. Z jed­nej stro­ny, musi uda­wać na­iw­ną isto­tę, zdol­ną wy­łącz­nie do opie­ki nad dzieć­mi, ale z dru­giej, udzie­lać mę­żo­wi rad, je­śli tego po­trze­bu­je. Ko­bie­ta jest sła­ba, ale udźwi­gnie każ­dy cię­żar, gdy wy­ma­ga tego sy­tu­acja. Po­zo­sta­je wiecz­nie mło­da, po­nie­waż taką chce ją wi­dzieć mąż.

Utwór uka­zu­je z po­zo­ru sprzecz­ne ce­chy, któ­re mu­szą po­sia­dać współ­cze­sne ko­bie­ty. W prze­szło­ści, były wy­łącz­nie żo­na­mi i mat­ka­mi. Obec­nie, kobiety podejmują też pracę zawodową, bar­dzo czę­sto obej­mu­jąc od­po­wie­dzial­ne sta­no­wi­ska. Mu­szą być opie­kuń­cze, ale też sil­ne i zde­cy­do­wa­ne. Mąż nie wy­ma­ga już od ko­bie­ty wy­łącz­nie uro­dze­nia dzie­ci i pro­wa­dze­nia domu. Bo­ha­ter­ka li­rycz­na musi też być nie­za­leż­na, mieć wła­sne pie­nią­dze na swo­je po­trze­by. Pod­miot li­rycz­ny roz­wi­ja por­tret ko­bie­ty, któ­ra po­cząt­ko­wo wy­da­wa­ła się na­iw­na i za­leż­na od męża.

W utwo­rze po­ja­wia­ją się licz­ne oksy­mo­ro­ny, któ­re od­da­ją skom­pli­ko­wa­ną na­tu­rę ko­biet. Bo­ha­ter­ka li­rycz­na może czy­tać dzie­ła Ja­sper­sa, nie­miec­kie­go psy­chia­try i fi­lo­zo­fa, ale też ko­bie­ce cza­so­pi­sma. Z jed­nej stro­ny ma sza­no­wać męż­czyzn i ich wie­dzę, a z dru­giej, po­win­na im do­rów­ny­wać. W ży­ciu bo­ha­ter­ki li­rycz­nej nie ma miej­sca na od­po­czy­nek. Musi ukry­wać swo­je zmę­cze­nie, po­nie­waż wciąż cze­ka­ją na nią nowe wy­zwa­nia. Na­wet gdy jest jej trud­no, po­win­na uda­wać, że „nic nie szko­dzi”. Dzie­ci nie chcą wi­dzieć smut­nej, nie­za­do­wo­lo­nej z ży­cia mat­ki. Jej oczy by­wa­ją jed­nak peł­ne łez. Oso­ba mó­wią­ca na­wią­zu­je do ste­reo­ty­pu na te­mat płacz­li­wo­ści ko­biet.

Sło­wa pod­mio­tu li­rycz­ne­go moż­na jed­nak zin­ter­pre­to­wać rów­nież w bar­dziej opty­mi­stycz­ny spo­sób. Kobiety stają się coraz bardziej niezależne i mają moż­li­wość wy­bo­ru. Ich los nie jest już wy­zna­cza­ny przez ro­dzi­ców. W dwóch ostat­nich wer­sach, pod­miot li­rycz­ny do­ko­nu­je parafrazy słów przysięgi małżeńskiej. Ko­bie­ta łą­czy rolę żony, mat­ki i pra­cow­ni­cy, po­nie­waż tego chce. Kie­ru­je się mi­ło­ścią do męż­czy­zny, dla­te­go chce speł­niać jego ocze­ki­wa­nia. Nie robi tego z obo­wiąz­ku, ale z mi­ło­ści. Bo­ha­ter­ka li­rycz­na może żyć ina­czej, wy­ła­mać się ze sche­ma­tycz­ne­go my­śle­nia na te­mat ko­bie­co­ści. Ko­bie­ta może mieć czwór­kę dzie­ci lub ni­g­dy nie zo­stać mat­ką, ale ni­cze­go jej to nie uj­mu­je. Zaj­mo­wa­nie się dzieć­mi i do­mem jest tak samo war­to­ścio­we, jak ka­rie­ra pani in­ży­nier. Ko­bie­ca na­tu­ra jest w sta­nie go­dzić ze sobą sprzecz­no­ści. Bo­ha­ter­ka li­rycz­na musi jed­nak po­go­dzić się z ist­nie­ją­cy­mi ste­reo­ty­pa­mi. Świat się zmie­nia, ale lu­dzie wciąż są peł­ni uprze­dzeń.

Pod­miot li­rycz­ny nie jest w sta­nie stwo­rzyć ja­sne­go, spój­ne­go wi­ze­run­ku ko­bie­ty. Przez wie­ki, jej rolę spro­wa­dza­no do by­cia od­da­ną żoną i wier­ną mat­ką. Na­tu­ra ko­biet jest jed­nak bar­dziej skom­pli­ko­wa­na. Rze­czy­wi­stość wy­ła­mu­je się ze sche­ma­tów my­ślo­wych i spo­łecz­nych kon­we­nan­sów.

Prze­czy­taj tak­że: Nagrobek – interpretacja

Ak­tu­ali­za­cja: 2024-06-27 21:34:22.

Sta­ra­my się by na­sze opra­co­wa­nia były wol­ne od błę­dów, te jed­nak się zda­rza­ją. Je­śli wi­dzisz błąd w tek­ście, zgłoś go nam wraz z lin­kiem lub wy­ślij ma­ila: kon­takt@po­ezja.org. Bar­dzo dzię­ku­je­my.