Jan Kochanowski, Józef Buchbinder, 1884
Jan Kochanowski wydał „Psałterz Dawidów” w 1579 roku w Drukarni Łazarzowej. Stanowi poetycką parafrazę biblijnej Księgi Psalmów. „Psalm 128” przedstawia prawdę na temat szczęścia i błogosławieństwa bożego.
Spis treści
Psalm to liryczny utwór modlitewny. Jest to rodzaj pieśni religijnej o podniosłym charakterze, której adresatem zazwyczaj jest Bóg. Można wyróżnić m. in. psalmy dziękczynne, mądrościowe, błagalne, pokutne, prorocze, pochwalne, patriotyczne i żałobne. „Psalm 128” należy do psalmów mądrościowych. Utwór ma budowę regularną. Składa się z sześciu czterowersowych strof. Został napisany ośmiozgłoskowcem. Pojawiają się rymy parzyste.
Psalm należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności. Osoba mówiąca poucza czytelnika na temat poszukiwania szczęścia i błogosławieństwa bożego.
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana, ponieważ „Psałterz Dawidów” nie jest wyłącznie tłumaczeniem biblijnej Księgi Psalmów, ale jej poetycką parafrazą. Pojawiają się jednak zabiegi, typowe dla Biblii, takie jak zastosowanie szyku przestawnego („szczęśliwy człowiek prawdziwie”, „co On swymi wyrzekł usty naświętszymi”, „będzie miał Pan w swej obronie”, „ujźrzy synów swoich plemię”). Obecne są także liczne epitety („szczęśliwy człowiek”, „usty naświętszymi”, „wierna praca”, „płodny krzak”, „winnej macice”, „słodkie grona”, „zielone oliwki”), metafory („czego ziemi zwierzy, wszytko mu z lichwą odmierzy”) oraz porównania („jako wijąc się po tyce płodny krzak winnej macice obfituje w słodkie grona, tak bogobojnego żona”, „dziateczki stoją kołem by w bujnym sadzie zielone oliwki nowo sadzone”). Pojawiają się powtórzenia („ujźrzy swobodę, ujźrzy synów swoich plemię”) i anafory, dwa wersy ostatniej strofy rozpoczynają się spójnikiem „i”. Ze względu na czas powstania, w utworze obecne są liczne archaizmy („żywie”, „ziemi zwierzy”, „z lichwą odmierzy”, „ujźrzy”).
Psalm mądrościowy zawiera pouczenie moralne i zachętę do dobrego postępowania. Poprzedza go łacińskie motto, tłumaczone na język polski jako „błogosławieni, co się Pana boją”. Podsumowuje ono przekaz psalmu. Podmiot liryczny przekonuje, że prawdziwe szczęście i błogosławieństwo można uzyskać, dzięki bojaźni bożej.
Człowiek często ma wrażenie, że powinien podążać własną drogą, czuje się ograniczany przez boskie przykazania. Należy jednak pamiętać, że Stwórca zawsze chce dla wiernych jak najlepiej. Prowadzi ich do zbawienia i wiecznego szczęścia. Trzeba jednak pozwolić mu się prowadzić. Podmiot liryczny przestrzega przed grzechem pychy i lekceważeniem woli bożej. Prawdziwe szczęście wynika z posłuszeństwa i pokory. Pismo Święte i dekalog powinny prowadzić człowieka przed życie. Pozwalają uniknąć wpadnięcia w niewolę grzechu.
Podmiot liryczny przekonuje, że człowiek posłuszny i pokorny odbierze nagrodę za swoją szlachetność. Wymienia błogosławieństwa, które ześle na niego Bóg. Są związane ze spokojnym, rodzinnym życiem na wsi, które bardzo cenił sobie Kochanowski. Człowiek sprawiedliwy nie trudzi się pracą na darmo. Ziemia rodzi mu obfity plon, który pozwala na spokojne, dostatnie życie.
„Psalm 128” stanowi błogosławieństwo dla narzeczonych i nowożeńców, ponieważ odnosi się do życia rodzinnego. Podmiot liryczny porównuje żonę bogobojnego mężczyzny do płodnego szczepu winnego. Kobieta przypomina winorośl, dającą liczne grona. Rodzina człowieka posłusznego Bogu wciąż się rozwija. Dzieci i dobra żona są błogosławieństwem, którego nie można kupić. Pokorny człowiek docenia spokojne, rodzinne życie. Nie poszukuje przygód i rozrywek, ponieważ boskie przykazania wyznaczają jego priorytety.
Liczne potomstwo zostaje porównane do gałązek drzewa oliwnego, które w Izraelu były symbolem zamożności. Dobre, posłuszne dzieci będą otaczały stół bogobojnego mężczyzny. Pokorny człowiek zostawia po sobie nie tylko ziemię uprawną, ale też kolejne pokolenia sprawiedliwych, posłusznych Bogu ludzi.
Osoba mówiąca jest pokorna, zdaje sobie sprawę z ludzkiej słabości. Człowiek posiada wolną wolę, ale potrzebuje bożego błogosławieństwa. W trudnych chwilach każdy wierzący zwraca się do Stwórcy o pomoc. Należy pamiętać jednak także, aby dziękować Bogu za dobre, szczęśliwe chwile. Bogobojny człowiek czuje obecność Boga w każdym momencie swojego życia. Ta świadomość daje mu siłę i strzeże od rozpaczy. Stwórca błogosławi sprawiedliwych ludzi z Syjonu, symbolizującego Ziemię Obiecaną. Człowiek bogobojny nie musi obawiać się zguby, ponieważ czuwa nad nim Bóg.
W utworze pojawiają się również nawiązania do sytuacji w XVI wieku. Podmiot liryczny zapewnia, że pokorni, pobożni ludzie zobaczą zgodę w Rzeczypospolitej. Spokój w ojczyźnie jest dla człowieka błogosławieństwem, ponieważ pozwala na bezpieczne, godne życie. Potomkowie ludzi bogobojnych będą żyli w dostatnim kraju. Bóg nagrodzi ich spokojną starością, wśród dobrego, mądrego potomstwa. Kroczenie boską ścieżką zapewnia możliwość godnego utrzymania się z własnej pracy, szczęśliwe życie rodzinne i pomyślny los Rzeczypospolitej.
Aktualizacja: 2024-06-26 16:53:20.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.