„Odprawa posłów greckich” to tragedia renesansowa, autorstwa Jana Kochanowskiego. Jest pierwszym polskim dramatem, w którym poeta starał się zachować cechy antycznych tragedii greckich i rzymskich. Kochanowski wykorzystał maskę mitologiczną. Pod pozorem przedstawienia wydarzeń, poprzedzających wojnę trojańską, starał się ukazać sytuację w XVI-wiecznej Polsce. Pojawiają się więc odstępstwa od antycznego wzorca tragedii, wynikające z dostosowania jej wymagań gatunkowych do języka polskiego i pouczenia, które chciał przekazać autor.
Kochanowski zachował antyczną zasadę trzech jedności (akcji, miejsca i czasu). Wszystkie wydarzenia rozgrywają się w tym samym miejscu - pod pałacem królewskim w Troi. Przebieg narad rady panów trojańskich oraz przybycie greckich wojsk zostają zrelacjonowane przez posłańców. Akcja nie przekracza doby, prawdopodobnie ma miejsce w przeciągu kilku godzin. Starożytni Grecy przestrzegali tej zasady, aby widz miał wrażenie, że wszystkie wydarzenia rzeczywiście rozgrywają się w tym momencie, na jego oczach. O genezie konfliktu, czyli historii porwania Heleny przez Aleksandra, czytelnik dowiaduje się z opowieści Antenora. Tragiczny los Troi ujawnia przepowiednia Kasandry, akcja nie przenosi się w czasie o kilka lat. Zachowana została również zasada jedności akcji, w utworze nie pojawiają się wątki poboczne. Akcja wciąż zmierza prosto do rozwiązania. Jej zawiązanie ma miejsce w momencie przybycia posłów. Punkt kulminacyjny następuje, gdy Trojańczycy postanawiają nie wydawać Heleny. Katastrofę, czyli upadek Troi, zapowiadają słowa Kasandry.
Autor przestrzega również zasady decorum, czyli dostosowania stylu do treści utworu. Tragedia jest utworem o poważnej tematyce, dlatego powinna być napisana podniosłym językiem. Nie pojawiają się zabawne sceny ani bohaterowie komiczni.
Kochanowski zastosował również budowę, typową dla dramatu antycznego. Utwór otwiera prolog, a zamyka epilog. Partie wypowiadane przez aktorów (epejsodiony) przeplatają pieśni chóru (stasimony). Typową cechą dramatu antycznego jest też obecność chóru, który komentuje wydarzenia, ocenia postępowanie bohaterów, a także ostrzega i udziela pouczeń moralnych. W utworze nie pojawiają się sceny zbiorowe. Kochanowski stosuje zasadę, według której na scenie jednocześnie może znajdować się maksymalnie trzech aktorów. Między innymi z tego powodu, narada panów trojańskich zostaje zrelacjonowana Helenie przez posła.
Tragedia ma na celu wywołanie u widza katharsis (oczyszczenia). Bohaterowie nie posiadają więc pogłębionej charakterystyki, stanowią jedynie nośnik cech i nie przechodzą wewnętrznej przemiany. U Kochanowskiego wygląda to podobnie. Antenor reprezentuje patriotyzm i mądrość, Aleksander - egoizm i pychę, król Priam - bierność, a Iketaon - populizm. Ich losy mają przekazać czytelnikowi pouczenie moralne.
Nawiązaniem do antycznej tragedii jest także tematyka utworu. Kochanowski sięgnął po mit o wojnie trojańskiej. Przedstawia wydarzenia poprzedzające wybuch konfliktu. Z opowieści Antenora czytelnik dowiaduje się też o porwaniu Heleny, żony króla Sparty, przez Aleksandra.
W utworze pojawiają się także odstępstwa od antycznego wzorca tragedii. Pierwszym z nich jest nieobecność fatum. Bohater starożytnej tragedii jest skazany na klęskę, niezależnie od podjętej decyzji. O jego losach decydują boskie wyroki, których człowiek w żaden sposób nie jest w stanie zmienić. Fatum sprawia, że wszystkie działania bohatera prowadzą do wypełnienia przeznaczenia, nawet jeśli jego intencje są całkowicie inne. W „Odprawie posłów greckich” sytuacja jest inna. Do wojny i upadku Troi prowadzą decyzje rządzących. Aleksander ma wybór, gdyby oddał Helenę jej prawowitemu mężowi, uniknąłby wojny z Grecją. Do tragedii przyczynia się również decyzja rady panów trojańskich. Mężczyźni ulegają przekupstwu Aleksandra oraz populistycznym przemowom Iketaona. Wina znajduje się więc po stronie ludzi, a nie bogów. Niesie to przestrogę dla czytelników. Państwa upadają na skutek egoistycznych i niemądrych decyzji rządzących, a nie fatum, na które człowiek nie ma wpływu. Kochanowski chciał pokazać odbiorcom, że mają realny wpływ na sytuację w Polsce.
Odstępstwo od antycznego wzorca stanowią również członkowie chóru. W starożytnej Grecji chór zawsze składał się z mężczyzn, prowadzonych przez przewodnika. Kochanowski przedstawił w swojej tragedii chór panien trojańskich. Kobiety komentują wydarzenia i udzielają bohaterom pouczenia moralnego.
W utworze pojawia się także odstępstwo od znanej obecnie wersji mitu o wojnie trojańskiej. Helena nie zakochuje się w Aleksandrze, ale tęskni za rodziną i obawia się o los swoich dzieci. Gdy dowiaduje się, że nie zostanie wydana Grekom, kobieta wpada w rozpacz i początkowo nie chce w to uwierzyć.
Ze względu na posługiwanie się językiem polskim, Kochanowski nie mógł posłużyć się heksametrem. Antyczni poeci pisali tragedie wierszem bezrymowym o wyraźnym metrum, dzięki czemu wersy były rytmiczne. Kochanowski zastosował wiersz biały. Wersy liczą po jedenaście, dwanaście lub trzynaście zgłosek, przez co występuje regularny układ akcentów. Pojawia się również odstępstwo od kompozycji tragedii antycznej. W utworze nie ma parodosu (wejścia chóru) oraz exodosu (wyjścia chóru). Twórcy antyczni w tytule swoich dzieł często umieszczali imię głównego bohatera. Kochanowski zatytułował tragedię od wydarzenia, które opisuje.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:57.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: kontakt@poezja.org. Bardzo dziękujemy.