Wisława Szymborska, fot: Jurek Holzer, TT News Agency / Alamy
Utwór Wisławy Szymborskiej „Najwyższą formą materii jest człowiek” niesie proste przesłanie dla każdego człowieka. Przypomina o odpowiedzialności ludzkości za cały świat.
Spis treści
Wiersz składa się z dwóch strof o różnej liczbie wersów. Pierwsza jest ośmiowersowa, a druga - dwuwersowa. Utwór został napisany ośmiozgłoskowcem. Nie zastosowano rymów.
Wiersz należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności. Snuje refleksje na temat człowieka i jego miejsca na świecie. Swoją wypowiedź adresuje do całej ludzkości, którą poucza, ale też traktuje z czułością i sympatią. Pojawia się więc apostrofa („O tak, bracia”).
Warstwa stylistyczna wiersza jest minimalistyczna. Zastosowano epitety („najwyższą formą”, „siłami wspólnymi”) i anafory, cztery wersy rozpoczynają się od słowa „najwyższą”. Poetka posłużyła się ciekawym zabiegiem, pojawiają się paralelizmy składniowe. W pierwszej strofie wymienione zostają najwyższa forma materii, istnienia, działania i walki.
Podmiot liryczny podkreśla wyższość człowieka nad innymi stworzeniami. To właśnie ten gatunek rozwinął się najbardziej, posiada skomplikowaną psychikę i kulturę. Dzięki osiągnięciom naukowym, ludzkości udało się poskromić w dużej mierze siły natury, podporządkować sobie niektóre zwierzęta. O dominacji człowieka mówi nie tylko przebieg ewolucji. Także chrześcijanie wierzą, że Bóg dał pierwszym ludziom we władanie całą Ziemię.
Osoba mówiąca podaje cechę, która wyróżnia człowieka, spośród innych zwierząt. Jego działania są świadome, a nie dyktowane wyłącznie pierwotnymi instynktami. Człowiek musi więc ponosić odpowiedzialność za swoje postępowanie, przewidywać jego konsekwencje. Nie może tłumaczyć się chęcią przetrwania, tak jak inne stworzenia.
Najważniejszym zadaniem ludzkości powinna być więc walka o pokój na Ziemi. Skoro człowiek dostał tak wiele przywilejów, tak silnie wykorzystuje zasoby naturalne, musi odwdzięczyć się planecie troską o jej dobro. Ludzkość powinna więc wystrzegać się wojen, krzywdzenia siebie nawzajem i innych istot oraz dbać o środowisko. Nie należy myśleć wyłącznie o sobie, ale też o słabszych stworzeniach, czy przyszłych pokoleniach. Egoizm to najważniejsza przyczyna konfliktów i zniszczenia środowiska.
Podmiot liryczny stwierdza też, że najbardziej skuteczną formą działania jest wspólna praca. Nawet największy wysiłek jednostki nie może równać się pracy zespołowej. Dopóki wszyscy ludzie nie zaczną czuć odpowiedzialności za planetę, którą zamieszkują, trudno oczekiwać efektów. Osoba mówiąca zdaje się ganić człowieka, odnosić do niego z wyższością. Są to jednak tylko pozory, podmiot liryczny czuje wspólnotę z ludźmi, chce zwrócić im uwagę dla wspólnego dobra. Nazywa wszystkich swoich bliźnich „braćmi”, co podkreśla konieczność stworzenia wspólnoty. Osoba mówiąca ponownie podkreśla, że tylko wspólnymi siłami można osiągnąć cel. Stara się uświadomić człowiekowi, jak wiele zawdzięcza planecie, na której żyje.
Aktualizacja: 2024-06-27 21:34:22.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.