Utwór Czesława Miłosza „Z okna” jest poetyckim, baśniowym obrazem Europy. Autor przedstawił kontynent przez opowieść ojca, skierowaną do dziecka. Europa jest w wierszu miejscem bezpiecznym, domem dla wszystkich stworzeń.
Wiersz został wydany w tomiku „Ocalenie” w 1945 roku. Wchodzi w skład cyklu „Świat. Poema naiwne” mającego formę poematu, złożonego z dwudziestu krótkich utworów. Wiersze można interpretować również pojedynczo, chociaż są powiązane tematycznie. Poeta stworzył cykl w 1943 roku, szukając odskoczni od okupacyjnej rzeczywistości. Ucieczką stały się wspomnienia na temat szczęśliwych lat dzieciństwa. Poeta czerpał inspirację ze spokojnego życia na wsi oraz podróży, które odbywał z ojcem.
Postać ojca, Aleksandra Miłosza, odgrywa ważną rolę w poemacie. Autor poświęcił mu kilka utworów („Ojciec w bibliotece”, „Zaklęcia ojca”, „Z okna”, „Ojciec objaśnia”). Poeta poszukiwał wytchnienia od okrucieństw wojny, cofając się do czasów, gdy w jego rodzinnym domu panował patriarchalny porządek. Utwór „Z okna” ściśle wiąże się z innym dziełem cyklu („Ojciec objaśnia”), w którym autor przedstawia opowieść ojca na temat europejskich miast.
Utwór ma budowę regularną, składa się z trzech czterowersowych strof. Został napisany jedenastozgłoskowcem. Poeta zastosował rymy krzyżowe.
Wiersz należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności.
Utwór ma formę opowieści na temat Europy, którą ojciec przedstawia swojemu dziecku. Z tego powodu wiersz został napisany bogatym, metaforycznym językiem, przypominającym bajkę. Pojawiają się liczne epitety („ogromna woda”, „białym lustrem”, „złotawym podolem”, „dnie jasne”, „miast kolorowych”, „gęsie pierze”). Zastosowano też metafory („ogromna woda białym lustrem lśni się”, „dymiącą jeszcze po wielu potopach”, „miast kolorowych iskrzą się tam wieże”) oraz porównania („nurza się w morzu jak tulipan w misie”, „to Europa w dnie jasne całą widać jak na dłoni”, „jak nitki srebra plotą się strumienie i gór księżyce, niby gęsie pierze”). Obecne są również wyliczenia („mieszkanie ludzi, psów, kotów i koni”).
Ojciec przedstawia metaforyczną wizję Europy, którą można w całości objąć wzrokiem, wyglądając przez okno. Oddaje to jedność europejskich kultur, które wydają się tak bliskie jak znajdujące się obok domu pola i lasy.
Kontynent jest z trzech stron otoczony morzami i oceanem, jego ziemia przypomina podmiotowi lirycznemu kwiat, zanurzony w misce z wodą. Ma złoty kolor, symbolizujący wielką wartość, którą Europa ma dla osoby mówiącej. Ojciec opowiada dziecku o kontynencie w bajkowy sposób. Przekonuje, że wystarczy wyjrzeć przez okno, aby ją całą zobaczyć. W rzeczywistości, dziecku wystarczy wyobraźnia, żeby ujrzeć Europę za oknem rodzinnego domu.
Kontynent wciąż „dymi” po poprzednich wojnach. Od wieków Europa jest targana konfliktami zbrojnymi, cierpi z powodu burzliwej historii. W wizji przedstawionej w wierszu panuje pokój, kontynent odradza się po latach ciągłych wojen, walki o ziemię i wpływy.
Poeta chciał w ten sposób uciec od otaczającej go rzeczywistości II Wojny Światowej. Ojciec przedstawia Europę spokojną i bezpieczną, w której różne narody żyją w harmonii. Jest domem dla ludzi i zwierząt, pełni funkcję azylu dla wszystkich, którzy go potrzebują.
Podmiot liryczny podziwia piękno europejskiej architektury i przyrody. W miastach można zwiedzać wieże, zamki, mosty i inne budynki pochodzące z poprzednich epok. Strumienie, przecinające górskie krajobrazy, przypominają srebrne nitki. W Europie znajdują się łańcuchy górskie, których wierzchołki wciąż pokrywa śnieg, podobny do gęsiego pierza.
W ostatniej strofie, ojciec obserwuje kontynent w sposób podobny do przedstawienia w utworze „Ojciec objaśnia”. Zdaje się patrzeć na Europę z lotu ptaka. Kontynent nabiera cech baśniowej krainy, gdzie wszyscy żyją w spokoju, ciesząc się pięknem natury. Poeta przedstawia świat w sposób typowy dla dziecka, nieświadomego czekających go niebezpieczeństw i trudności.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.