Ballada niemieckiego poety Friedricha Schillera „Rękawiczka” przedstawia kaprysy bogatych panien, które nie potrafią naprawdę kochać, a jedynie bawią się cudzymi uczuciami. Dworskie gry kontrastują z wyidealizowanym obrazem romantycznej miłości, stanowiącej prawdziwe połączenie dusz. Na przykładzie prostej historii poeta ukazał swój stosunek do uprzywilejowanych elit.
Utwór Schillera jest znany polskim odbiorcom dzięki przekładowi Adama Mickiewicza. Wieszcz przełożył balladę w kwietniu 1820 roku w Kownie. Weszła w skład zbioru Mickiewicza Ballady i romanse, wydanego w 1822 roku. Ta data została później uznana za początek polskiego romantyzmu. Przekład Mickiewicza nie jest dosłowny, poeta zmienił imiona na bardziej przystępne dla polskich czytelników.
Schiller był jednym z twórców okresu „burzy i naporu”, w latach 70. XVIII wieku. Poprzedzał on rozpoczęcie romantyzmu w Niemczech. Nazwa okresu pochodzi od dramatu Friedricha Klingera „Sturm und Drang”. Poeci tego nurtu domagali się postawienia na pierwszym miejscu uczuć, zwrócenia się w stronę ludowości i sprzeciwiali się sztywnym regułom kompozycyjnym.
Schiller nawiązuje w balladzie do problemu wykorzystywania ludu przez elity. Poeta był zwolennikiem Rewolucji Francuskiej, popierał ideały równości i braterstwa. Ballada stanowi manifest tych wartości, Schiller chce postrzegać wszystkich ludzi jako równych. Należność do wyższych sfer nie sprawia, że człowiek jest bardziej wartościowy.
Ballada to gatunek synkretyczny, typowy dla epoki romantyzmu. Łączy w sobie elementy liryki, epiki i dramatu. Twórcy romantyczni dążyli do stworzenia jednego, uniwersalnego gatunku. Utwór ma budowę nieregularną, składa się z siedmiu strof o różnej ilości wersów. Liczba sylab w obrębie wersu również nie jest stała. Poeta nie zastosował regularnego układu rymów, ale w większości pojawiają się rymy parzyste. Obecne są też rymy krzyżowe i okalające.
W utworze występuje dwóch głównych bohaterów: Marta i Emrod. Oprócz nich, pojawiają się dzikie zwierzęta, król, książęta i rycerze. O wydarzeniach opowiada wszechwiedzący, trzecioosobowy narrator. Zastosowano także elementy dialogu, narrator oddaje głos bohaterom.
Warstwa stylistyczna utworu jest dosyć rozbudowana. Pojawiają się liczne epitety („dzikich bojów”, „ogromne lwisko”, „szybkimi skoki”, „krwawymi pazury”). Obecne są też onomatopeje („wyje i burczy”, „za mordem dysze”). Na rytm ballady wpływają anafory, kilka wersów rozpoczyna się od słowa „już” oraz spójnika „i”. Pojawiają się także zgrubienia („ogromne lwisko”, „cielska brzemię”) oraz zdrobnienia („rękawiczka”, „z rączek”). Ballada jest dynamiczna przez zastosowanie krótkich wersów, opisujących wyjście dzikich bestii na arenę.
Poeta ukazuje nierówności społeczne na przykładzie dwójki bohaterów. Marta jest urodziwą księżniczką, posiadającą wielu adoratorów. Traktuje ich w przedmiotowy sposób, wykorzystuje mężczyzn do spełniania swoich kaprysów. Próżność sprawia, że jest gotowa nawet narazić życie swoich wielbicieli bez żadnych wyrzutów sumienia. Emrod to najdzielniejszy rycerz na królewskim dworze, należy do niższej warstwy społecznej, niż księżniczka. Swoim zachowaniem udowadnia jednak, że cechuje go nie tylko odwaga, ale też mądrość. Obnaża lekkomyślność i egoizm Marty.
Przedstawione wydarzenia mają miejsce podczas igrzysk, zorganizowanych dla rozrywki króla i jego poddanych. Na arenę zostają wypuszczone kolejne drapieżniki: lew, tygrys oraz lamparty. Gdy między zwierzętami rozpoczyna się walka, Marta wpada na szalony pomysł. Rzuca na środek areny swoją rękawiczkę i prowokacyjnie oświadcza, że naprawdę zakochany w niej mężczyzna powinien wejść między drapieżne zwierzęta i przynieść ją z powrotem. Chociaż zadanie wydaje się niemożliwe, Emrod wchodzi na arenę, podnosi rękawiczkę i oddaje ją księżniczce. Rycerz nie oczekuje jednak za swoją odwagę żadnej nagrody. Oświadcza, że nie potrzebuje przychylności Marty i odchodzi, zostawiając kobietę samą.
Ballada posiada wiele cech, charakterystycznych dla epoki romantyzmu. Utwór wpisuje się w nurt historyzmu, silnej fascynacji przeszłością. Objawiała się ona częstymi nawiązaniami do etosu rycerskiego oraz czerpaniem inspiracji ze średniowiecznych ruin. Opisane wydarzenia mają miejsce na królewskim dworze, w czasach turniejów i igrzysk. Poeta wywyższa etos rycerski, podkreślając odwagę Emroda, kierującego się w każdej sytuacji honorem. Dla swojej pani rycerz jest w stanie wejść na arenę, pełną drapieżnych zwierząt. Składane przez niego śluby są święte, musi wykazywać się oddaniem, niezależnie od okoliczności.
Utwór w ironiczny sposób nawiązuje do romansów rycerskich. Ukazuje bezmyślność, a wręcz okrucieństwo bogatych, uprzywilejowanych kobiet. Emrod zdaje sobie sprawę, że Marta nie darzy go żadnym uczuciem, skoro dla żartu naraża go na tak wielkie niebezpieczeństwo. Takie postępowanie kłóci się z wizją romantycznej miłości, polegającej na połączeniu dusz i gotowej na wszystkie poświęcenia.
Typowy dla epoki romantyzmu jest również nastrój niepokoju i grozy. Napięcie zaczyna rosnąć od momentu wypuszczenia na arenę dzikich bestii, aby osiągnąć szczyt, gdy między drapieżniki wkracza Emrod.
W utworze pojawiają się elementy fantastyczne. Nie są one typowe dla romantyków, którzy chętnie umieszczali w swojej twórczości postaci posiadające nadprzyrodzone moce. W balladzie Schillera nie występują zjawy ani upiory, ale część wydarzeń wykracza poza realistyczne postrzeganie świata. Emrod dokonuje niemożliwego, podnosi rękawiczkę i bezpiecznie opuszcza arenę, pełną dzikich zwierząt. Brak ataku ze strony drapieżników wydaje się całkowicie nieprawdopodobny.
W balladach romantycznych często przestrzegane są elementy ludowej moralności. Za dobre postępowanie czeka nagroda, a za występki - kara. Emrod jest szlachetny i działa w dobrej wierze, więc los mu sprzyja. Narrator przestrzega kapryśne panny przed zabawą uczuciami zakochanych w nich młodzieńców. Rycerz jest przykładem dumnego mężczyzny, który wypełnia swoją powinność wobec pani, ale jednocześnie nie pozwala sobie na cyniczne wykorzystywanie przez egoistyczną księżniczkę.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.