Antoni Słonimski, fot: Archiwum Fotograficzne Władysława Miernickiego, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Wiersz Antoniego Słonimskiego „Polska” przedstawia obraz ojczyzny, widzianej oczyma zwykłych obywateli. Poeta nie sięga po wzniosłe słowa, ale opisuje proste, codzienne symbole polskości.
Spis treści
Utwór ma budowę regularną. Składa się z czterech czterowersowych strof. Został napisany dziesięciozgłoskowcem. W zwrotce pierwszej, drugiej i czwartej pojawiają się rymy okalające (abba), a w trzeciej - krzyżowe (abab).
Wiersz ma formę monologu o Polsce, opowiadanego dziecku przez rodzica. Należy do liryki inwokacyjnej, podmiot liryczny bezpośrednio zwraca się do adresata utworu. Pojawiają się więc apostrofy („powie ci tylko księżyca pełnia”, „Pytasz się, synu, gdzie jest i jaka?”). Osoba mówiąca jest rodzicem, który próbuje przekazać swojemu dziecku wartości patriotyczne i wytłumaczyć, na czym polega bycie Polakiem.
Warstwa stylistyczna wiersza jest rozbudowana. Przedmioty i zjawiska nabierają cech ludzkich, zastosowano personifikacje („tylko o niej mówić potrafi krzak bzu kwitnący”, „powie ci tylko księżyca pełnia”, „cóż powiedzą tomy słowników”). Obecne są również metafory („jest w każdym wiernym sercu Polaka”, „znajdziesz ją w każdym dobrym uczynku”), wyliczenia („księżyca pełnia i mgła nad łąką, i liści zapach”, „w książce poety i na budowie, w codziennej pracy, w życzliwym słowie”), epitety („krzak bzu kwitnący”, „niewymierzonej krainie”, „wiernym sercu”, „starym rynku”, „życzliwym słowie”, „dobrym uczynku”) i onomatopeje („śpiew słowików”, „szumie gołębi”).
Podmiot liryczny opowiada o Polsce w osobisty, subiektywny sposób. Jego monolog nie przypomina lekcji języka polskiego, historii ani geografii. Osoba mówiąca nie opisuje położenia na mapie świata, nie odwołuje się do konkretnych wydarzeń historycznych. Pokazuje swoją miłość do ojczystego kraju przez opisanie piękna polskich krajobrazów, przywiązania do ziemi i poczucia wspólnoty z rodakami.
Polska istnieje w sercach Polaków, kraj to nie tylko terytorium, ale przede wszystkim jego mieszkańcy. Właśnie takie postrzeganie polskości pozwoliło narodowi przetrwać sto dwadzieścia trzy lata rozbiorów, gdy kraj zniknął z mapy. Polska przetrwała w kulturze, religii, a przede wszystkim - sercach Polaków.
Śpiew słowików i kwitnący krzew bzu potrafią powiedzieć o Polsce więcej, niż lata nauki w szkole. Z map, znajdujących się w atlasach, można dowiedzieć się tylko jakie są granice kraju, ale nie pozna się jego kultury, wartości, którymi kierują się jego mieszkańcy. Podmiot liryczny docenia nawet najprostsze elementy polskiej przyrody, które dla niego nabierają cech niezwykłych zjawisk. W Polsce wszystko jest wyjątkowe, księżyc jasno świeci podczas pełni, nad łąkami rano unoszą się mgły, czuć świeży zapach liści.
W trzeciej strofie pojawia się pytanie ze strony adresata utworu. Dziecko chce wiedzieć, gdzie znajduje się Polska i jaka jest. Podmiot liryczny odpowiada, że prawdziwego terenu Polski nie da się zmierzyć, ponieważ kraj istnieje w sercu każdego Polaka. Ojczystą kulturę reprezentują na świecie wszyscy wierni rodacy, którzy walczyli o niepodległość ojczyzny, cierpieli z powodu jej niedoli oraz wierzyli w odrodzenie Polski. Osoba mówiąca czuje jedność ze swoimi przodkami, tak samo kochającymi ojczysty kraj.
W ostatniej zwrotce, podmiot liryczny wymienia kolejne codzienne sytuacje, w których można odnaleźć polskość. Osoba mówiąca opowiada o krajobrazach znanych każdemu Polakowi. Opisuje rynki miejskie, na których słychać szum gołębich skrzydeł. Polski można szukać także w literaturze, odgrywającej ważną rolę w kształtowaniu postaw patriotycznych. W czasach niewoli, sztuka służyła pokrzepieniu serc Polaków. Podmiot liryczny dostrzega ducha swojego ojczystego kraju nawet na budowie, cieszy go, że Polska się rozbudowuje i podnosi z upadku. Polacy okazują dbałość o ojczyznę przez codzienną, ciężką pracę dla korzyści całego społeczeństwa.
Osoba mówiąca dostrzega polskość w każdym dobrym uczynku, kojarzy ją ze wszystkim co pozytywne i szczere. Utwór ukazuje patriotyzm w prosty, pozbawiony patosu sposób. Udowadnia, że miłość do ojczystego kraju można okazywać na wiele sposobów, nie tylko przez walkę zbrojną. Przejawem patriotyzmu może być codzienne, uczciwe życie.
Aktualizacja: 2024-06-26 17:40:03.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.