Twórczość Franciszka Karpińskiego związana jest z kierunkiem literackim noszącym nazwę sentymentalizm. Najczęstszym tematem twórczości poety były więc uczucia – związane zarówno z wrażliwością człowieka jak i światem natury, w której autorzy tego nurtu poszukiwali inspiracji. Wiersz „Przypomnienie dawnej miłości” realizuje wszystkie cechy sentymentalizmu.
Sentymentalizm był nurtem myślowym i literackim, który rozkwitł u schyłku oświecenia i tuż przed epoką romantyzmu. Z tego powodu niektórzy badacze określają ten kierunek preromantyzmem. Na najważniejsze założenia sentymentalizmu składały się próby artystycznego wyrażenia uczuć takich jak czułość i wrażliwość.
Poeci tworzący utwory w nurcie sentymentalizmu uważali, że człowieka poznać można wyłącznie przez pryzmat emocji, jakie wyraża. Uważali, że świat uczuć wolny jest od kulturowych i społecznych konwenansów, kieruje się swoimi prawami. Dużą rolę w pojawieniu się sentymentalizmu w sztuce i literaturze odegrała filozofia Jana Jakuba Rousseau. Myśliciel ten zwracał szczególną uwagę na zagadnienia związane z poznaniem człowieka oraz naturą. Z tego też powodu ta ostatnia na stałe zagościła w poetyckich opisach uczuć powstałych w dobie sentymentalizmu.
Wiersz składa się z siedmiu strof, a każda z nich podzielona jest na cztery wersy. W utworze odnaleźć można zarówno epitety („słodkie wieczory”, „noc krótka”, „pasterz niebaczny”) jak i anafory, czyli celowe powtórzenia słów u początków wersów, w celu podkreślenia ich znaczenia („oto”, „miłość”). Podmiot liryczny kieruje swoje wyznania w stronę konkretnego odbiorcy – w wierszu pojawia się więc apostrofa („Justyno”).
Tytuł prezentuje oś tematyczną wiersza – traktuje on o wspomnieniach dotyczących dawnej miłości. Wydarzenia opisane w utworze dzielą się na te, które już minęły oraz sytuację bieżącą dla podmiotu lirycznego. Wszystkie przepełnione są uczuciem i silnymi emocjami.
Potok płynie doliną,
Nad potokiem jawory,
Tam ja z tobą, Justyno,
Słodkie pędził wieczory.
Z treści pierwszej strofy czytelnik dowiaduje się o imieniu wybranki podmiotu lirycznego oraz o miejscach, w których spędzali razem czas. Jawory to drzewa, które bardzo często pojawiały się w tego rodzaju poezji, podobnie jak potoki i rozległe, zielone przestrzenie. Budować miały one nastrój sprzyjający rozwijaniu uczuć, łączyć bohaterów z naturą oraz pozwolić na to, by krajobraz oddziaływał na emocje opisywanych postaci.
Noc się krótka zdawała,
Żegnamy się z świtaniem,
Miłość sen nam zabrała,
Miłość żyje niespaniem.
W strofie drugiej podmiot liryczny opisuje już nie tylko naturę, ale przede wszystkim związek zakochanych. Bardzo często w utworach z nurtu sentymentalizmu, a później romantyzmu, kochankom poświęcona była noc. To czas, w którym spotykali się spotykali i mogli spędzać czas z dala od spojrzeń innych osób. Widzenia te najczęściej kończyły się o świcie. Podmiot liryczny podkreśla tę zależność w ostatnim wersie drugiej strofy: miłość, która żyje niespaniem oznacza czas spędzony z ukochaną osobą.
Nikt nie widział, nie szydził,
Niebo świadek jedyny!
Kolejna strofa odnosi się do tajemnicy i potrzeby samotności, jaka cechowała bohaterów utworów sentymentalnych. To w nich podkreślana była duża potrzeba indywidualizmu postaci. Nie chcieli oni cały czas przebywać w gronie innych osób – zależało im na intymności, samotności i możliwości kontemplowania natury w skupieniu. Potrzeba pełniejszego zakreślenia postaci bohaterów wiązała się z wprowadzaniem w utwór sentymentalny treści nie tylko refleksyjnych, ale również opisujących konkretne wydarzenia. W wierszu „Przypomnienie dawnej miłości” opisane zostały dwa z nich. Pierwszy dotyczy czasów, w których zakochani byli razem. Pewnej nocy natknęli się na burze – przestraszona kobieta szukała ratunku w ramionach swojego wybranka, na co podmiot liryczny zwraca uwagę w swojej wypowiedzi:
Raz się chmura zebrała,
Piorun skruszył dębinę;
Tyś mię drżąca ściskała
Mówiąc: "Sama nie zginę."
Drugie wydarzenie dotyczy obserwacji podmiotu lirycznego poczynionej już po rozstaniu. Osoba mówiąca w wierszu sugeruje, że para wyryła na jednym z drzew swoje inicjały – symbol ich wzajemnych uczuć. Już po rozstaniu podmiot liryczny zauważył jednak, możliwe, że wówczas, gdy wrócił na miejsce dawnych spotkań, że znaki te zostały zamazane przez „pasterza niebacznego”. Pasterze oraz pasterki byli częstymi postaciami opisywanymi przez poetów tworzących w nurcie sentymentalnym – ich profesja zakładała dużą bliskość z naturą, co cenili artyści wywodzący się z tego kierunku myślowego.
Ostatni wers utworu „Ciebie nie masz, Justyno!” jest wykrzyknieniem mającym podkreślać rozmiar uczuć podmiotu lirycznego. Wnioskować można po nim, że żałuje rozstania i tęskni za swoją dawną miłością.
W całym wierszu można odnaleźć konsekwentnie realizowane założenia sentymentalizmu. Pojawiają się w nim nie tylko podkreślone emocje oraz wrażliwość podmiotu lirycznego, ale również liczne odniesienia do natury i wzmianek o bohaterach charakterystycznych dla tego nurtu.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.